Yuri Honing Acoustic Quartet, AINSI, Maastricht

Donderdag 24 januari 2019
Organisatie : Jazz Maastricht

Line up:

Yuri Honing: tenorsaxofoon
Wolfert Brederode: piano
Gulli Gudmundsson: contrabas
Joost Lijbaart: drums

Het Yuri Honing Quartet is al geruime tijd een spraakmakende formatie in de Nederlandse jazzscene. Bekend door veelvuldige samenwerkingen met tot de verbeelding sprekende namen als Misha Mengelberg en Paul Bley, werkt Honing al sinds de jaren tachtig consequent aan het opbouwen van een eigen oeuvre als saxofonist en componist. Zijn samenwerking met slagwerker Joost Lijbaart dateert eveneens uit de jaren tachtig. Sindsdien vormen beiden een ijzersterk creatief verbond, waar vele projecten en albums op gebaseerd zijn. Het kwartet is een groep met internationale allure, die veelvuldig op tournee gaat. Niet alleen in Europa, maar ook in het Midden-Oosten en Azië.

Vanuit een grote belangstelling voor beeldende kunst en literatuur zoekt Honing in zijn oeuvre vaak genre overschrijdende samenwerkingen. Voor zijn album ‘Desire’, uitgebracht in 2015, schreef de Nederlandse schrijver Joost Zwagerman een libretto, een kunstvorm afkomstig uit de klassieke opera, dat de muziek van het album in literatuur verwoordt.

Het nieuwe album ‘Goldbrun’ uit 2018 ambieert een positionering als nadrukkelijk Europese kunstuiting en als verwoording van Europese waarden in de compositorische traditie van klassieke componisten als Richard Wagner en Richard Strauss. Ook compositietechnieken uit de Afro-Amerikaanse jazz, afkomstig van John Coltrane zijn verwerkt in het album, dat de brug moet slaan tussen Europese en Amerikaanse muziektradities en tussen jazz en beeldende kunst. 

Opvallend in dit verband is de recente, zeer succesvolle tentoonstelling ‘Goldbrun’ in het museum De Fundatie in Zwolle, waarvoor Yuri Honing in samenwerking met beeldend kunstenaar Mariecke van de Linden een genre overschrijdende samenwerking aanging in de zoektocht naar het artistieke ideaal van een ‘Gesamtkunstwerk’.

Het Yuri Honing Quartet trad in een volle zaal in AINSI, Maastricht ontspannen aan voor een lange set van vijfenzeventig minuten. Het album ‘Goldbrun’ vormde het kernrepertoire van het optreden, aangevuld met composities van ‘Desire’ en de onlangs als single uitgebrachte Spotify-hit ‘Narcissus’.

In een rustige, bedachtzame opening bouwden de vier musici samen langzaam en zelfverzekerd een diepzinnige en mystieke sfeer op. Fijnzinnig gespeeld schitterden de gedragen composities van de bandleider met een uitgekiende subtiele dynamiek. De composities werden als een vanzelfsprekende eenheid neergezet door een kwartet, dat niets meer hoeft de bewijzen en dat zijn eigen muzikaal idioom gecreëerd heeft.

Wolfert Brederode legde op de piano met zijn kenmerkend subtiele toucher klankkleuren en pulserende ritmische patronen, die leunend op de zelfbewuste melodische lijnen van bassist Gulli Gudmundsson een uitgekiende basis vormden voor het intense saxofoongeluid van Yuri Honing. Een spannende vrije rol in de formatie was weggelegd voor de inventieve drums van Joost Lijbaart, die als een fijnschilder kleurend accenten en polyritmische elementen toevoegde. Vaak wisselend van sticks en brushes bepaalde hij attent luisterend ritmisch en kleurend mede de signatuur van de stukken. Frappant, hoe de klankkleuren en melodielijnen langzaam opgebouwd subtiel mengden, elkaar complimenteerden en samen een totaalgeluid vormden.

Het geboeid luisterende publiek werd door het naadloos krachtig musicerende kwartet gedurende anderhalf uur meegevoerd in een concert van overtuigende bezonken schoonheid. Een in gedragen spanning opgebouwde artistieke wereld die diepzinnig, melancholisch en vol verrukkelijk inventieve momenten in het samenspel was. Hedendaags modern en tevens zeer persoonlijk. Een eigengereid muzikaal universum, waarin het goed toeven was en waarin de liefhebber van doorwrochte intellectuele diepgang en gedurfde muzikale melancholie volop zijn hart kon ophalen. De collectieve muzikale gedachtes, solo’s, melodielijnen en ritmische fragmenten werden door de vier rasmusici vakkundig in elkaar geweven, waarbij het groepsgeluid doorleefd uit een stuk werd neergezet door een formatie die stond als een man. In een lange uitgekiende spanningsboog werd een meeslepend muzikaal verhaal verteld door de vier muzikanten die zo vanzelfsprekend telepathisch samenspeelden, dat het ook de verwende luisteraar soms naar adem deed happen.

Gelukkig waren er af en toe ontspannen conferences van Honing om de spanning te breken. Het werd een compacte avond uit een stuk, op hoogstaand niveau gemusiceerd. Herkenbaar en fris in een hedendaags idioom. Een gemeende staande ovatie van het publiek sloot de imposante avond in stijl af. Een mooie opsteker voor de organisatie van Jazz Maastricht, die op deze avond de perfecte omstandigheden had gecreëerd voor een spannende avond met eigentijdse jazz.

Het Yuri Honing Kwartet heeft gedurende vele jaren zijn onmiskenbare eigen stijl gecreëerd en fijn gepolijst. Het resultaat is een zeer persoonlijk en diepzinnige sound, die door zijn subtiliteit en creativiteit de verwende jazz connaisseur veel te bieden heeft en die vanwege zijn gedragen stijl en sterke emoties ook de potentie heeft, om een breed publiek ook buiten de gebaande paden van de jazz aan te spreken.

Het interesse van Yuri Honing in aanverwante kunststromingen zoals beeldende kunst en literatuur draagt hier zeker aan bij. Ook zijn muzikaal pleidooi voor Europa gecombineerd met een actieve rol als ambassadeur van de artistieke en intellectuele Europese waarden zijn niet alleen intellectueel zeer interessant, maar ook vernieuwend voor een bredere opvatting van jazz, die zoekt naar een algemene artistieke context en toenadering tot aanverwante kunstrichtingen.

Honings uitgesproken vergaande ambitie deed in het verleden bij critici menige wenkbrauw fronsen. Men vond het bijvoorbeeld nogal ver gaan, dat iemand durfde te beweren, dat hij een Europees antwoord op het legendarische Coltrane album ‘A Love Supreme’ wilde formuleren. Maar nieuwsgierigheid, lef en grensverkenning met open vizier zijn samen met improvisatie essentiële kenmerken van de jazz. De rijke jazztraditie hoeft geen loden last te zijn, maar kan ook dienen als spiegel en referentiepunt voor hedendaagse kunstuitingen.

Critici kunnen dit afdoen als nieuwlichterij, maar een ding is duidelijk: de grens verkennende houding van Honing opent de weg naar nieuwe doelgroepen en stapt over grenzen. Dit biedt artistiek integere en inhoudelijk diepgaande mogelijkheden voor de toekomst van de jazz, veraf van het soort inhoudelijk oppervlakkige compromis met popmuziek en kortstondige flirt met populaire cultuur omwille van commercie, waar huidige jazzprogrammering om pecuniaire redenen soms onder gebukt gaat. 

Tekst © Mathilde Löffler  -  foto’s © Jeanschoubs