VOSSA Jazz 50, 31.03-2.04.2023

Voss (Noorwegen)

© Vossa Jazz / Runhild Heggem

Het jazzfestival in Voss (Noorwegen) kent in onze regionen een mindere renommee maar zorgt wel al een halve eeuw voor baanbrekende concerten en innovatieve projecten op het snijpunt van folktradities en de meest uiteenlopende vormen van jazz. Om het vijftigjarig jubileum te vieren, haalden ze hun grootste troeven uit de kast. We gingen poolshoogte nemen.


Voss, een draaischijf met voor elk wat wils

Voss is een klein stadje midden de weidse natuur van West Noorwegen tussen Oslo en Bergen en wordt door sportliefhebbers bestempeld als de adrenalinehoofdstad van Europa. Het aanbod voor skiërs, wandelaars, mountainbikers, schaatsers en anderen die kicken op sensationele indrukken (waterrafting, paragliding, …) is dan ook enorm. We lieten dit alles wijselijk aan ons voorbij gaan.

Culinair valt er eveneens een en ander te beleven zoals de lokale specialiteiten 'rømmegrøt' (pap met zure room), 'pinnekjøtt' (gestoomde lamsribbetjes met heerlijke verse kruiden) en natuurlijk de 'smalahove' (gedroogde, gezouten, gerookte en gekookte schapenkop). Dit laatste werd tijdens een officieel diner met notabelen, organisators en journalisten aangeboden. Er was een vegetarisch alternatief voorzien maar wij opteerden voor “the full smalahove”. Een ervaring die we met verve doorstonden mede dankzij de shots van lokale soorten alcohol.

Reden waarom we uiteindelijk naar ginds afreisden, was de muziek en het jaarlijks Vossa Jazz festival dat traditioneel plaatsheeft tijdens het weekend voor Pasen. Met een zestigtal activiteiten voor de jubileumeditie was het een principe van “kiezen en zo weinig mogelijk verliezen”. Een impressie.

Georges Tonla Briquet © France Paquay

Internationale hoofdacts en meer

Zoals Trude Stormheim, artistiek directeur van het festival, ons in een interview reeds vertelde, wordt de focus tegenwoordig eerder gelegd op Noorse en Scandinavische artiesten. Factoren die hierin meespelen: het financiële luik, de ecologische voetstap maar vooral ook het hoge niveau van Noorse en Scandinavische artiesten. Met Nils Petter Molvær als openingsact op de eerste officiële concertdag en Ane Brun als afsluiter zondagavond haalden ze twee prestigieuze hoofdacts in huis.


De locaties

Vossa Jazz wil het hele stadje betrekken bij het gebeuren. Met zo een tweehonderdvijftig vrijwilligers en een vijftiental festivallocaties (alles binnen wandelafstand) lukt dat aardig. Van de oude cinema (Gamlekinoen) en de muziekacademie (Osasalen) tot het lokale kerkje (Vangskyrkja) en het volksmuseum (Hardanger & Voss Museum), allemaal droegen ze bij tot een aparte concertervaring mede door de telkens aangepaste programmatie. Opvallend was de goede klankkwaliteit, zelfs in de grote sporthal (Idrettshall). Opmerkelijk detail bij de aankondigingen: het vermelden van waar de nooduitgangen zich bevinden, net als in een vliegtuig.


Valse start maar ook eerste hoogtepunt

Reizen met het vliegtuig blijkt steeds meer een hachelijke onderneming te worden. Maatschappij SAS overtrof zichzelf deze keer door enorme vertragingen (zonder info in de vertrekhal) met als gevolg het wegvallen van connecties. Het betekende een lange lijdensweg en het missen van de eerste reeks concerten waaronder dat van Nils Petter Molvær.

© Vossa Jazz / Olav Aga

We haalden nog wel dat van Hamid Drake`s Turiya, een eerbetoon aan Alice Coltrane. In gezelschap van trompettist Sheila Maurice Grey, Jan Bang (electronics), Jamie Saft (die zich continu verplaatste van piano naar Hammond en Fender Rhodes), contrabassist Joshua Abrams en de lenige vocaliste en danseres Noho Ange.

© Vossa Jazz / Olav Aga

Vibrafonist Pasquale Mirra gaf forfait want die had de avond voordien in Parijs zijn schouder ontwricht bij een zware val. Het gezelschap creëerde een bijwijlen volumineuze flow met invloeden geplukt uit soul, gospel, funk en zelfs ska. De bewegingen van Ange verhoogden het trance-effect rond de spirituele boodschap “I want to learn from you, how does it feel to be free”. Een geslaagde ode aan het erfgoed van Alice Coltrane.


De Scandinavische sound

Door de inzet van Manfred Eicher en zijn ECM-label is de typische mengeling van jazz en Noord-Europese volksmuziek ondertussen in gans de wereld een sterk geapprecieerd handelskenmerk.

© France Paquay

Sinikka Langeland (zang, kantele) is een van de boegbeelden in het genre. Omringd door een dreamteam (saxofonist Trygve Seim, trompettist Mathias Eick, contrabassist Mats Eilertsen, drummer Thomas Stronen) bracht ze een concert als een atmosferische suite op de wazige grens van folk en improvisatie. Elke muzikant mocht beurtelings inkleuren, aanvullen en richting geven. Ergens tussen Lena Willemark en Eleni Karaindrou.

Nog traditioneler en veel intiemer was het exclusieve duo-concert van Per Jorgensen (cornet) en vocaliste Berit Opheim in het volksmuseum waar ook de affiches hingen van de voorbije negenenveertig edities samen met archieffoto’s en -materiaal over de begindagen van Vossa Jazz. Beide artiesten kennen elkaar reeds decennia en behoren tot de top. Opheim haar aparte traditionele zangstijl en de cornetklanken van Jorgensen vulden elkaar aan als een Noorse versie van yin en yang. Hamid Drake had de avond voordien nog gezegd dat overal muziek in zit. Het duo illustreerde dit perfect aan de hand van voetgetrappel, handgewrijf en luchtverbuigingen uit een opgeblazen ballonnetje! Een absoluut hoogtepunt.

© France Paquay

De compositieopdracht van het festival ging dit jaar naar zangeres en gitariste Oddrun Lilja, een ster in eigen land maar ook ver daarbuiten. Ze is niet vast te pinnen op een enkele stijl en zeker niet te plaatsen in het vakje jazz. Haar set was nog best te omschrijven als een model van “Norvegiana” met links naar Cowboy Junkies, G. Love & Special Sauce en Leonard Cohen. Een kleurrijke mengvorm van folkpop en fjordblues met af en toe een donker randje. Geraffineerd en genietbaar voor een breed publiek maar we misten toch wel de nodige spanningsbogen.

© France Paquay

Achter de naam Sagn schuilen onder meer contrabassist Arild Andersen, toetsenist Bugge Wesseltoft en vocaliste Kirsten Braten Berg. Een samenscholing van muzikanten die mee de reputatie van ECM vestigden. De groep kreeg trouwens de compositieopdracht voor het festival in 1990. Ze putten uit de Scandinavische tradities (muzikaal en vocaal) en vertaalden dit naar een jazzcontext waar partituur en improvisatie elkaar naadloos ontmoetten. We hoorden een meer dan onderhoudend zondagnamiddagconcert voor een bomvolle dolenthousiaste venue. Respect voor de technische en fantasierijke vaardigheden van elke muzikant met een Andersen die bewees dat hij een meester is op zijn instrument.

© France Paquay

Jazz en jazz

© France Paquay

Wie op zoek is naar Noorse jazz met een alternatief en een avontuurlijk kantje komt automatisch terecht bij het Hubro-label. Originaliteit inhoudelijk maar ook in vormgeving. Een bewijs hiervan is ‘Et Hån Mot Overklassen’ van het gitaar-bas-drums trio Bushman’s Revenge. Op de hoes prijkt een knalgele sportwagen. Hun optreden had plaats in een van de kelderclubs in het Park Hotel. Niet meteen een plek voor de meest optimale akoestiek maar de drie lieten hun atmosferische rockgeluiden vol overtuiging door de luidsprekers knallen.

© France Paquay

Een terugkeer naar de alternatieve garagerock van de psychedelische sixties met twang en stoner accolades. Hoogtepunt voor weer een verschillend segment van muziekfans.

Het Australische Trichotomy trekt inmiddels twintig jaar samen op en dat hoor je. Goed opgebouwde set, informatieve intro’s met een vleugje humor, een hechte sound en uitgebalanceerde composities met scherpe kantjes. Eindelijk nog eens een pianotrio dat de lijnen uitgetekend door The Bad Plus met schwung manipuleert, hertekent en zo nieuwe perspectieven introduceert.

© Vossa Jazz / Iver Finne

Het beste jazzconcert kwam van het Deense trio Soren Kjaergaard (piano), Jonas Westergaard (bas) en Peter Bruun (drums) dat met ‘Thēsaurós’ een intrigerende cd afleverde (lees hier de recensie). Het is een zaak om een album positief te recenseren, het is echter te dikwijls een compleet ander verhaal even enthousiast te blijven bij de live uitvoering. Bij dit trio was er geen probleem. Ze herhaalden hun zoektocht met de nodige aanvullingen en aanpassingen zodat het over heel de lijn magnetiserend, innovatief en spannend bleef.

© Vossa Jazz / Iver Finne

Na een introductie met een vleugje kamermuziek was het gracieus zweven als paragliders op zoek naar de eerste turbulenties om vanaf dan de meest diverse windstoten te counteren als echte waaghalzen maar steeds aan de hand van berekende risico’s. In jazztermen: een pianotrio met een totaal eigen improvisatietaal en een grammatica die steunt op alliteratie en harmonieuze samenhang. Overkomst dringend gewenst.

 
©  Vossa Jazz / Olav Aga

Een van de meest opvallende namen op een affiche met jazz in de naam was Martha Wainwright. Dankzij of net door ouders als Loudon Wainwright en Kate McGarrigle en broer Rufus heeft ze een heftige familiegeschiedenis mee te sleuren waardoor ze persoonlijke hoogten maar ook vele dieptes kende. Onverbloemd verwerkt ze dat alles in haar liedjes (en ook een boek, ‘Stories I Might Regret Telling You’). Dat ze zich de laatste jaren opnieuw goed in haar vel voelt, verwoordde ze in haar recente album met de titel ‘Love Will Be Reborn’.

©  Vossa Jazz / Olav Aga

In het kleine kerkje waar ze optrad, liet ze zich volledig gaan. Ze vertelde ronduit en ging daarbij heel diep. Een ritmisch gitaarspel en een ongelooflijke stem leidden tot een uiterst emotioneel momentum. De minimalistische pianobegeleiding van Edwin de Goeij paste hier perfect bij. Klein schoonheidsfoutje was het (weliswaar spaarzame) gebruik van een ritmebox dat totaal overbodig was in dergelijke setting. Maar wat een performance.

© France Paquay

Ane Brun kreeg de eer het festival af te sluiten. Als een priesteres, gehuld in een veelkleurig gewaad, had ze de fans van bij de eerste noot en de eerste danspasjes op de hand. Ze schakelde continu over van akoestische naar elektrische gitaar. Haar begeleidster Marte Eberson deed hetzelfde achter piano, synthesizer en toetsen. We hoorden een beetje Nils Frahm, wat Wim Mertens, een snuifje Satie en heel veel Kate Bush maar dan wel een “light” versie wat muziek en teksten betreft. Best te omschrijven als ‘Running Up Windham Hill’.

© France Paquay

Echt spannend werd het nooit maar ook hier wederom een bomvolle zaal die dolenthousiast reageerde.

© Vossa Jazz / Runhild Heggem

Voss plus

Naast sport, natuur en het festival (toch reeds een ruim aanbod) heeft Voss nog een amalgaam van troeven waaronder het uiterst verzorgde volksmuseum dankzij het beheer en de inzet van een gemotiveerde directeur. Een must om de lokale (muziek)cultuur wat beter te doorgronden.

De karakteristieke eigenschap die boven alles uitstak, was de professionele en overenthousiaste aanpak van Trude Storheim en haar hele team. Opvallend daarnaast was de overheersende vriendelijkheid en hulpvaardigheid, van bewoners die je in detail uitleggen hoe je aan de volgende zaal geraakt tot het personeel in hotel en bars. En dan is er nog het enorm gevoel voor humor. In Voss hebben ze het allemaal.

Tekst © Georges Tonla Briquet  -  foto’s © France Paquay / Vossa Jazz Runhild Heggem, Olav Aga, Iver Finne

Vossa Jazz Festival 2024: 29 tot 31 maart
www.vossajazz.no

© Vossa Jazz / Runhild Heggem