Sicilia Jazz Festival 2022, tweede editie

Teatro di Verdura Sarah Jane Morris & Orchestra Jazz Siciliana o.l.v. Domenico Riina

Na het eerste Sicilia Jazz Festival in september 2021 heeft de organisatie er dit jaar voor gekozen om de tweede editie al eind juni, begin juli te laten plaatsvinden. Een periode waarin de concurrentie moordend is. Behalve aan de programmering is er ook aan de lengte van het festival gesleuteld. In plaats van 8 dagen, neemt het festival dit jaar maar liefst 12 dagen (24 juni- 5 juli) in beslag.

Ook dit jaar is er weer veel te genieten. Op het kolossale open luchtpodium La Verduro staan het Dianne Reeves Quintet en Snarky Puppy. Daarnaast is er vrijwel iedere avond met het Orchestra Jazz Siciliana, onder andere met trompettist Paolo Fresu, New York Voices, zangeres Fay Claassen en bassist Christian McBride.

Domenico Riina en Paolo Fresu

Eveneens zijn er, net zoals vorig jaar, weer dagelijks zeven of acht optredens geprogrammeerd op de historische locaties Teatro Santa Cecilia,  Santa Maria della Spasimo en Palazzo Chiaramanto Steri Carlo Butera. Hieronder enkele impressies.

Naast het Orchestra Jazz Siciliana is ook het Jazz Orchestra of The Concertgebouw op dit festival aanwezig. Het orkest, onder leiding van Rob Horsting, heeft een aantal speciale gasten meegenomen, waaronder de dirigent van de Brass Group Domenico Riina en trompettist Vito Giordano. Riina/Giordano brengen een uitmuntend gearrangeerde versie van de klassieker ‘O Sole Mio’. Een gedurfde uitvoering die er op deze zaterdagavond in het Palazo Chiaramonte in gaat als koek. In de tweede helft  brengt Trijntje Oosterhuis op geheel eigen wijze repertoire van Frank Sinatra. De teksten zitten nog niet geheel tussen de oren van de zangeres, want ze tuurt tijdens de uitvoering continu op haar iPad. De uitvoering van dit prachtige repertoire staat echter als een huis. In augustus zal de zangeres in Amersfoort op het podium staan met het Orchestra Jazz Siciliana. Een mooie uitruil tussen twee orkesten op twee unieke festivals.

 
Sarah Jane Morris - Gabriele Comeglio

Zangeres Sarah Jane Morris staat op het hoofdpodium Verduro met repertoire uit de voorbije decennia, met name de jaren zeventig en tachtig. Werk van Burt Bacharach, maar ook een nummer van singer/songwriter John Martyn die op intieme wijze tot leven wordt gewekt. De altist steekt haar maatschappelijke betrokkenheid niet onder stoelen of banken en breekt in Billy Pauls ‘Me and Mrs Jones’ een lans voor de verdraagzaamheid jegens alle seksuele voorkeuren. Even later brengt ze Stings ‘Fragile’, een nummer dat is opgedragen aan de moord op John Lennon. Het publiek blijft stoïcijns zitten en wacht tot het volgende nummer.

Even verderop wordt in het Theater van Santa Cecilia het honderdste geboortejaar van Charles Mingus gevierd door leden van het Arturo Toscanini conservatorium uit Ribera.  Een ode aan de 5 januari 1979 overleden grootmeester. De stukken worden omlijst door gesproken woord en een op een groot doek afgebeelde fotovoorstelling. De twee saxofonisten verklanken op wonderlijke wijze het rijke koper waar Mingus in composities als ‘Haitian Fight Song’ en ‘Fables of Faubus’ zo dankbaar gebruik van maakte. Beide nummers worden nauwgezet uitgevoerd. Een ijzersterke ritmesectie brengt de boel behoorlijk in beweging. De pianist houdt zich enigszins in, maar dat doet hij ter verdienste van de blazers die een Sisyphus-taak verrichten. Een bijzondere hernieuwde kennismaking met de onbetwiste grootmeester van de contrabas. Een programma waarmee de Sicilianen ongetwijfeld furore kunnen maken op de Europese jazzpodia, mits de verteller zijn teksten naar het Engels vertaalt.

Een andere ontdekking van Siciliaanse bodem is een jong pianotrio afkomstig van het Antonio Scarlatti-conservatorium uit Palermo. De drie werken onder de projectnaam Jack in the Box en brengen eigen materiaal en werk van eigentijdse pianisten zoals Shai Maestro (‘Water Colors’). Het werk zit vol tempowisselingen en modulaties zonder dat de oorspronkelijke composities hiermee tekort worden gedaan.

Het festival telt onvermijdelijk niet uitsluitend hoogtepunten. De stem staat in deze editie iets minder op de voorgrond dan in de vorige. Trio’s en kwartetten brengen standards ten gehore en dat pakt in het ene geval beter uit dan in andere. Het kwartet onder leiding van saxofonist Paolo Vicari werkt zonder enige zichtbare emotie of toegewijdheid een programma af met standards waarin de inspiratie ver is te zoeken. Van de oorspronkelijke swing in de Blue Mitchell-calypso ‘Fungii Mama’ blijft in de handen van dit kwartet weinig over. De inspiratie is daarentegen onophoudelijk aanwezig bij het kwartet van zangeres Valeria Milazzo en bandoneonist Pierpaolo Petta, dat een Frans-Braziliaans repertoire ten gehore brengt.

Smaken verschillen en de prijs maakt het heel eenvoudig om van concert naar concert te gaan. De podia bevinden zich allemaal binnen loopafstand en de prijs van 30 euro voor een passe-partout (exclusief de headliners) voor 12 dagen maakt dat het voor iedereen vrij eenvoudig is om in het overweldigende aanbod toch tot zijn of haar trekken te komen.

Raphael Gualazzi

Een onverwachte ontdekking is de Italiaanse zanger/pianist Raphael Gualazzi. Liefhebbers van het Eurovisiefestival kennen hem nog van zijn bijdrage uit 2011 waarmee hij de tweede plaats behaalde. De klassiek geschoolde pianist heeft een uitstekende instrument- en stembeheersing. Hij brengt afwisselend Italiaans en Engels gezongen standards en geeft hiermee blijk van een enorme brede muzikale belangstelling. In de uitvoeringen van de standard ‘You Don’t Know What Love Is’ en Willie Dixon- klassieker ‘My Babe’ speelt wederom het Sicilia Jazz Orchestra een spectaculaire rol met uitstekend geregisseerde solo’s. Zowel de liefhebbers van de populaire Italiaanse muziek als de jazzliefhebbers komen tijdens dit optreden prima aan hun trekken.

Petje af voor de programmeur en artistiek directeur.  In een interview met Ignazio Garsia, de directeur van de ruim 50 jaar geleden opgerichte Brass Group, wordt op de derde dag van het festival het verhaal van de Siciliaanse Jazz uit de doeken gedaan. De organisatie achter dit jonge festival heeft tegen de stroom in veel weten te bereiken. De coronaperiode was slechts een lichte hobbel in vergelijking met de jaren van belemmeringen die door de maffia werden opgeworpen. In het cliëntelisme was er weinig ruimte voor de artistieke bijdragen van welk orkest/ensemble dan ook.

New York Voices

Ondanks alle beperkingen is het de organisatie gelukt om sinds 1974 legendes als Kenny Clarke, Charles Mingus, Chet Baker, Ray Brown, Miles Davis en Frank Sinatra naar het eiland te halen. De directeur heeft ondanks allerlei tegenwerking en met gevaar voor eigen leven (waaronder een hongerstaking van een maand) het recht verdedigd op muzikale educatie en faciliteiten en dat op hetzelfde Sicilië waar in de jaren negentig nog de onderzoeksrechters Falcone en Borsellino zijn vermoord. “Als de politieke situatie er in Sicilië anders uit had gezien zou Perugia (de bakermat van het Italiaanse Umbria Jazzfestival) uitsluitend bekend zijn geweest om de productie van chocolade”, aldus Garsia. Tegenwoordig maakt de Brass Group het jaarlijks financieel mogelijk voor 120 studenten om aan het conservatorium te studeren.

Het Sicilia Jazz Festival biedt veel, diverse, muziek op het podium. Op de podia staan 620 artiesten, waarvan 600 van Siciliaanse bodem. Zoals ‘Perspective’, een door Chick Corea geïnspireerd project van het conservatorium van Palermo bestaande uit een gitaar/piano-kwartet van vier verlegen jongens die alle contact met het publiek vermijden. Ze buitelen emotieloos van akkoord naar akkoord, moeiteloos van tempo naar tempo, maar wat is het perspectief? Of het Reading Project, een jong septet bestaande uit blazers, (bas-) gitaristen, slagwerk en  een zangeres met een dijk van een stem. Ze wagen zich aan klassiekers als ‘Softly in a in a Morning Sunrise’ en ‘Imagine’ van Lennon, in een geheel nieuw jasje. Een crime voor de liefhebbers van het oorspronkelijke repertoire, een bijzondere ontdekking voor de liefhebber van oorspronkelijke muziek. De boel swingt, de solo’s zijn kort en krachtig, het publiek is enthousiast. We want more.

Trijntje Oosterhuis en Lucy Garsia

En voor een eveneens enthousiast publiek wordt een selectie uit het rijke aanbod aan Italiaanse doloroso composities vertolkt door violist Francesco Nicolosi en zijn kwintet in een hommage aan de Italiaanse cinema. Tegen de achtergrond van al die prachtige films zoals Il Postino, Cinema Paradiso en Once Upon A Time wordt de meest ontroerende filmmuziek gebracht met minimale middelen, een kwartet en een fenomenale operastem.

Je kunt je afvragen of een klassiek uitgevoerde hommage aan de Italiaanse cinema thuishoort op een jazzfestival. Terwijl u zich met deze vraag bezighoudt kan ik vertellen dat ondertussen iedere avond een brassband door de stad wandelde om een hommage te brengen aan de wortels van de jazz. New Orleans in Palermo.

Enfin, u begrijpt wel dat dit een beknopte weergave is van wat het festival te brengen heeft. Deze tweede editie brengt wederom prachtige muziek op geweldige locaties. Muziek is al  enkele duizenden jaren aanwezig op dit eiland en wat er nu gebeurt is ongekend, maar past in een brede traditie van ongekende muziek. Een traditie die sinds de oprichting van het Sicilia Jazz Festival in 2021 nieuw leven is ingeblazen en in 2023 hoogstwaarschijnlijk een derde editie zal krijgen, want de Brass Group gaat nog wel even door.

Tekst © Robin Arends  -  foto’s © Arturo di Vita