Schitterend Gaume Jazz 2022 !

Is het ooit zo warm geweest op het gazon van Rossignol? Het was in ieder geval de eerste keer dat uit voorzorg roken op het terrein werd verboden. De rokers konden in een ruimte ver van de grasvelden terecht. Hebben we ooit zoveel onbekende groepen gezien op Gaume Jazz? Sommigen hebben zichzelf de vraag gesteld, sceptisch, of dit wellicht een daling van de kwaliteit van de programmering zou genereren. Ze kenden de flair van de programmeur Jean-Pierre Bissot niet, want de stamgasten weten dat de selectie elk jaar opmerkelijke concerten aanbiedt. En dit jaar misschien zelfs meer dan de vorige, speelde het verrassingselement gedurende de drie dagen. De Rossignol 2022 cuvée zal zeker herinnerd worden als een geweldig jaar. Klein voorproefje.

Het was aan mondharmonicaspeler Antonio Serrano om het feest te openen met een eerbetoon aan Toots Thielemans. Met Albert Sanz op de piano, doordrenkt van de 'hot' traditie van de grote pianisten, Tono Miguel op de contrabas en de stomende Esteve Pi op de drums, neemt de mondharmonicaspeler ons mee in een nogal traditionele jazzsfeer, soms virtuoos, warm en zwetend met oprechtheid en bewondering voor onze Toots wiens onvermijdelijke "Bluesette" natuurlijk in een zeer pittige versie op het programma stond. Als opener was dit waarschijnlijk het meest mainstream concert van de drie dagen.

We zaten vol ongeduld te wachten op het concert van “Orchestra Vivo!" op Garrett List's muziek "Music For Trees", waarvan de complete set bestaat uit een suite van 24 stukken die elk zijn gewijd aan een boom, een plaats en een tijd van de dag. Dertig musici, van wie sommigen oud-leerlingen van de meester waren, werden onder artistieke leiding geplaatst van Adrien Lambinet en Manu Louis.

Het concert opende met een solo van saxofonist Laurent Meunier, gevolgd door een elektronische visie onder leiding van Lynn Cassiers, voordat de strijkers de ether in schieten. Vanaf de abstractie van de eerste momenten gaan we over op de vibraties van het orkestensemble met zijn hedendaagse, klassieke jazzvisies, zelfs dicht bij populaire muziek zoals verdedigd door Garrett List. "Stel je een schilderij voor met een persoon bij een boom en elke persoon stelt zichzelf de vraag van hun plaats in relatie tot de natuur", zegt Adrien Lambinet. De muziek van "Music for Trees" wekt inderdaad onze verbeelding, brengt ons in vervoering, verblindt ons in het lied van Lynn Cassiers over de Afrikaanse "Baobab", voordat ze ons meeneemt in de dans op "Le Cyprès, Louisiane, 22 heures": "Dance With Me" zingt de geniale Lynn. Johan Duponts piano-intro op "Eucalyptus, Australia, 20 hours" is opvallend emotioneel, net als de klarinetsolo van Jean-François Foliez even later. De kleuren breiden zich uit en versmelten tot in de perfectie ontwikkelde stukken, een uitzonderlijk muzikaal lappendeken dat door het publiek van de Gaume wordt begroet.

Anneleen Boehme kenden we van het LABtrio, een piano/contrabas/drums trio dat niets traditioneels had en dat twee van onze meest originele muzikanten van de laatste vijftien jaar naar voren bracht: pianist Bram De Looze en drummer Lander Gyselinck. Het derde wiel van het trio was Anneleen, een briljante contrabassist die we vorig jaar hadden ontdekt tijdens de moeilijke oefening van de solo op het Gaume-podium in Montauban.

"Grand Picture Palace", dat ze zaterdagmiddag in Rossignol presenteerde, is haar nieuwe project, een nonet bestaande uit een strijkkwartet en een jazzkwintet bestaande uit Rob Banken op (voornamelijk) basklarinet, Cedric De Lat op trompet, Berlinde Deman op tuba, Matthias De Waele op drums en Anneleen Boehme op contrabas. Een vloeiende en natuurlijke muziek die je de virtuositeit en precisie die ze oplegt bijna doet vergeten, warme klanken – sublieme klarinet en tuba – die de oriëntaalse inspiratie van een eerste stuk onderstrepen. De muziek ontwikkelt zich tussen melodieuze zoetheid en tomeloze spanning met composities en arrangementen die strijkkwartet en blaasinstrumenten vermengen. Meer swingend komt 'Marleen', een compositie voor haar dochter, met zijn variaties van stemming en de strijkersglissando's op de sublieme contrabassolo. Een uitzonderlijk concert dat herinnerd zal worden als een der hoogtepunten van deze editie. Zeg Anneleen, wanneer kom je terug?

"EYM", voor Elie (Dufour) de pianist, voor Yann (Phayphet) de bassist en Marc (Michel) de drummer. Het trio zit al meer dan tien jaar in het circuit en valt op door de zeer grote originaliteit waarmee ze verschillende invloeden - uit alle streken van de globe - in hun composities gebruiken. Hun ontmoeting met de Indiase zangeres uit Bangalore Varijashree Venugopal, met het oog op dit geweldige concert, zou een rijke samenwerking moeten opleveren met de karnatische stem van Venugopal. Het gaat niet om traditionele muziek, noch om jazz zelf, maar om een collectieve onderdompeling in de twee werelden waar de meer New Yorkse geest van het trio en de Indiase traditie samensmelten in een origineel universum dat wordt gekenmerkt door de uitzonderlijke stem van de zangeres.


Een creatie in drie delen van saxofonist Fabrice Alleman vormde de hoeksteen van een festival waarvan de "carte blanche" deel uitmaakt van zijn DNA (meer dan 80 creaties in 38 edities!). Vrijdagavond waren we op bekend terrein met "Chet's Spirit" rond twee trouwe historische partners van de overleden Amerikaanse trompettist, Chet Baker. Een concert van romantiek en zachte poëzie die aan de huid van Philip Catherine kleeft op het hoogtepunt van de kunst van zijn delicate frasering. We ontdekten ook het fluittalent van Fabrice Alleman, zowel speels als diep begaan met zijn muziek.

Vastbesloten dat hij de volgende dag nog beter zal zijn voor zijn tweede carte blanche "NOW", een reflectie op de situatie van de wereld vertaald zowel in de traditie van jazz - we dachten aan Archie Shepp van "Attica Blues" toen Fabrice Alleman zijn tenorsax liet schreeuwen op "Et Bien Bravo" - in de moderniteit van vandaag met de rapper Douma en zijn spoken word en met hoop voor morgen toen de stemmen van de Petits Gaumais het thema "Fear" introduceerden, een moment van intense emotie begroet met een staande ovatie.

De saxofonist wordt omringd door een helse Amerikaans ritmesectie: Reggie Washington die op een uitnodiging van Marcus Miller naar Dinant kwam, en Gene Lake, stevige hits, sterk tempo, groove,... De drummer leerde zijn kunsten naast Roy Hargrove, verdomme dat liegt er niet om. En dan, op de piano, bewees de jonge Wajdi Riahi dat hij thuishoort bij de groten: ritme en subtiliteit in de improvisaties. De jonge pianist - winnaar van de "jonge talenten" in Dinant - is een muzikant om te volgen. Luister naar zijn eerste opname "Mhamdeya", uitgebracht door Fresh Sound New Talent.

En wat te denken van de trompet van Jean-Paul Estiévenart, altijd elegant, eerlijk en krachtig tegelijk. Hiermee bevestigt hij eens te meer zijn plaats aan de top van onze jazzmen. Een ontdekking voor mij was de gitarist Diego Di Vito wiens geluiden soms aanleunen bij rock en wiens altijd gerichte interventies de muziek constant kleuren. De muzikanten gingen de dagen na het concert de studio in. Uiteraard wachten we ongeduldig op de release van een cd (gepland bij IGLOO).

In het derde deel van de creatie maakte Fabrice Alleman met ons een afspraak in de kerk voor een concert omringd door Barbara Wiernik, Véronique Scotte en François Vaiana, een moment van introspectie en intense emotie. Piano, sopraan openen het concert voordat de stemmen invallen. Het is een luchtige mix tussen de vrouwenstemmen en de diepe zang van François Vaiana, stemmen die energie overbrengen. Hoogtepunt van het concert, "Long Road" is opgedragen "aan vrouwen die moeten vechten om hun weg te vinden". Ook “Just Naked As It Is” waarvan het intro klinkt als een gospel. Moment van gratie, lichtheid en poëzie in contrast met het project van de dag ervoor, waaruit bleek dat het nog steeds nodig was, de meerdere talenten en de oprechte inzet van Fabrice Alleman, tot tranen toe bewogen aan het einde van het concert.

De intieme uitvoering van de stemmen in de kerk was de perfecte overgang naar twee concerten in de kleine zaal van het cultureel centrum.

We ontdekten Pia Salvia nog maar tien jaar geleden t.g.v. een duo concert met Simon Leleux. Het gebruik van de harp buiten de klassieke wegen was zeldzaam genoeg om naar dit project te luisteren. Pia Salvia begeleid door Tom Callens op altsax en fluit, Victor Foulon op contrabas en Noam Israeli op drums en percussie, biedt een programma aan met titels van haar album "Blissful Sigh".

De flamencokant van "Valencia" opent het concert vrolijk met Noam op de cajon, "Image Moi" biedt een prachtige fluitsolo van Tom Callens, "Moody" mixt invloeden uit het Midden-Oosten, de Balkan en de jazz. Dan volgt de solo van "Dans l’Attente de l’Oubli". We ontdekken nieuwe sonoriteiten van een instrument waarvan we ons alleen de romantische glissando's in de klassieke muziek herinneren: hier wordt de harp een ritmisch instrument, meer gedempt en met bewerkte klanken bekomen door een stuk stof tussen de snaren te schuiven en waarvan het geluid doet denken aan de Afrikaanse kora. Pia Salvia opent nieuwe wegen voor een instrument dat buiten de klassieke muziek volledig is verwaarloosd, het resultaat is magnifiek en het publiek toonde zijn enthousiasme met lang applaus.

Margaux Vranken keerde terug uit de Amerikaanse West Coast voor een derde optreden in drie jaar tijd in de Gaume. Deze keer had ze zangeres Farayi Malek in haar bagage meegenomen voor een première in België. En we werden van onze sikken geblazen door dit duo - ja, ik weet het, ik heb al gesproken over een "favoriet", een "uitzonderlijk concert", een "hoogtepunt van het festival"... dit bevestigt alleen maar de kwaliteit van een grand cru 2022.

Laten we eerlijk zijn. Farayi Malek heeft een gouden stem, warm, diep, die alle vormen, kleuren en de geest van de grote Amerikaanse zwarte stemmen in zich heeft opgenomen. Vanaf de eerste noten grijpt ze je bij de keel, boeit en verleidt ze je met alle stijlen, ze lanceert zelfs een weergaloze scat, maar vermijdt elke technische weergave op "My Romance", het enige thema dat niet door Margaux Vranken is gecomponeerd.

Margaux die constant luistert en inspeelt op de zangeres: subtiele frasering, kleine citaten, lyrisch en vloeiend, alles in haar spel is doordacht om het niveau van haar partner op te tillen. Het is grote kunst, zonder te pronken zoals we te vaak zien in duetten: alles is muziek en emotie. Een iets is jammer: Margaux verlaat ons terug om naar Los Angeles te vliegen... Hé, Margaux, wanneer kom je terug? (ja, ik weet dat ik dat al eerder vroeg!).

Ik moet toegeven dat het even duurde vooraleer te herstellen van het vorige concert. En tussen unanieme gedachtewisselingen, een Orval en andere Gaume-pleziertjes en het nog bekomen van de emotie van het vorige concert, heb ik het concert van "Atom String Quartet" overgeslagen. Ik stond op het punt om het festival af te sluiten op de topmomenten van deze zondag, toen ik, verstrikt in de energie van de Italianen van "JEMM Music Project", met het grote publiek deelnam aan het waanzinnige feest voorgesteld door de fantastische instrumenten van deze unieke groep: hang, diverse fluiten, fluitjes, steel drums, trombone, sax, …

Zeker, deze Gaume Jazz 2022 heeft ons tot de laatste noten in vervoering weten te brengen.

Tekst © Jean-Pierre Goffin (vrije vertaling: Jos Demol)  -  foto’s © Hugo Lefèvre
Een samenwerking JazzMania / Jazz’halo