JAZZAHEAD 2024

New Horizons

Alune Wade © M3B GmbH Jens Schlenker

Muziek verbindt. En als dat ergens goed te zien is, is dat op de jaarlijks georganiseerde internationale conferentie Jazzahead! in het Noord-Duitse Bremen.

Terwijl de wereld steeds ernstiger in brand lijkt te staan en politici hun opponenten de tent uit polariseren, kan de bange 21-eeuwse mens een beetje afleiding vinden in de muziek. Als het aan het gilde van de musici ligt is er binnenkort sprake van eeuwigdurende vrede. Alleen al dat gegeven maakt het de moeite waard om juist in deze tijd dit luisterrijke evenement te bezoeken. En de opkomst is uitstekend: bijna drieduizend jazzprofessionals uit 66 landen bezoeken de conferentie en 14.500 bezoekers zijn aanwezig bij de showcases.

Reinier Baas, Ben van Gelder en Han Bennink © M38 GmbH Jan Rathke

De 18e editie van Jazzahead is extra bijzonder. Dit jaar is namelijk Nederland het gastland. Daarom staan er deze keer ook veel artiesten afkomstig uit de lage landen en hun in Nederland gevestigde collega’s, die velen van de lezers van Jazz’halo inmiddels zullen kennen. Namen als Kika Sprangers, Tineke Postma, Ronald Snijders, Han Bennink, Ben van Gelder en Reinier Baas prijken op het programma.

Ook anno 2024 draait de conferentie - naast de nodige momenten van uitwisseling van contacten, de gadgets en de lekkernijen op de conferentie in zaal 6 van de Messe - vooral om de vele showcases die plaatsvinden op de podia van zaal 7.1 en 7.2 en het belendende Schlachthof.

Artiesten afkomstig uit alle continenten zijn te horen in traditionele en vernieuwende combinaties met muziek die in de meeste gevallen allesbehalve orthodox is. Er zijn trio’s, zoals het Mexicaanse gitaartrio Antiánima en het trio van de Hongaarse gitarist Bálint Gyémánt, de Britse pianist Sultan Stevenson en zijn Deense uit Bulgarije afkomstige collega Alexandra Ivanova. Elk van deze bands heeft een compleet eigen stijl, waarbij de inspiratie strak geregisseerd en de aaneenschakeling van onverwachtse wendingen en elektronica niet geschuwd wordt.

Daarnaast zijn er de nodige kwartetten te beluisteren zoals de Nigeriaanse Afro4Band, het Poolse saxofoon/piano-ensemble O.N.E., het dubbelsaxofoonkwartet Pietre van Alessandro Fongaro en het Open Arms Project van klarinettist Oran Etkin.

Ook staan er grotere ensembles op het podium, zoals het veertien leden tellende legendarische Trondheim Jazz Orchestra en de ongekend populaire tienkoppige Guy Salomon Group. De laatste laat prima zien dat traditie en vernieuwing, harmonie en disharmonie uitstekend samen gaan. In krap een half uur zetten de tien onder leiding van Salomon een show neer waar nog lang over zal worden gesproken.

Dz'ob © M3B GmbH Arkady Mitnik

Op de slotavond staat (onder meer) Oekraïne in de spotlights, met een allesverzengend optreden van het kwintet DZ’OB bestaande uit twee blazers, twee strijkers en slagwerk. In zwart gehuld verklanken de vijf met donkere ondertonen het verhaal van de kwelling van de bezetting, en gelijktijdig klinkt in de snerpende uithalen een bewonderenswaardige strijdvaardigheid. De set eindigt de laatste maten in klassieke harmonie.

Deze tegenstrijdigheid is ook prima terug te horen in de performance van het Franse duo zangkunstenares Leïla Martial en cellist Valentin Ceccaldi. De twee nummers die Martial ten beste geven zijn doordrenkt van een roep om gelijkheid en rechtvaardigheid.

Deze roep is eveneens sterk aanwezig in de showcase van de in Denemarken gevestigde Oekraïense zangeres Ganna Gryniva. Zij blaast samen met haar kwartet de traditionele muziek van haar geboortestreek nieuw leven in en ze gebruikt daarvoor, net als Martial, nieuwe technieken om haar stem te versterken en te vermenigvuldigen. De weg naar de overwinning voert niet zelden via de paden der verleiding en de overtuiging. Beide elementen zijn volop aanwezig in de muziek van Ganna.

Clubnight © M38 GmbH Kerstin Moebius

Op de clubnight staan weer vele artiesten op 35 verschillende podia verspreid over de stad, waaronder de Instant Composers Pool met Han Bennink in de Sendesaal, maar ook de gitaarvirtuoos Alexandr Misko in het sfeervolle restaurant Canova onderin de Kunsthalle. Misko bedient zijn gitaar alsof het een complete band is inclusief slagwerk, baspartijen en strijkers. Zodra hij zijn welbekende versie van Michael Jacksons Billie Jean ten gehore geeft lijkt de tijd even stil te staan.

Dat geldt ook voor het optreden van het Britse sax/pianoduo bestaande uit Tori Freestone en Alcony Mick dat naast een drietal andere acts geprogrammeerd in een tot studio omgebouwde loods, genaamd Tor 40. Het is in dit geval een meditatieve uitvoering van Joni Mitchells “Both Sides Now” die de stemmen doet verstommen.

Op hetzelfde podium staat even later het in Londen gevestigde trio van de Italiaanse pianist/zanger Ilario Ferrari. Het drietal zet een krachtige performance neer en weet regelmatig de handen op elkaar te krijgen. De ene compositie brengt ons mee met de Apollo-8-vlucht naar de maan, een andere compositie neemt ons mee naar, hoe kan het ook anders, de liefde.

Tijdens de Jazzahead conferentie is er veel aandacht voor de maatschappelijke ontwikkelingen die direct of zijdelings van invloed zijn op de muziek en gelijktijdig wordt de scope verlegd naar de machinaties die werkzaam zijn binnen de muziek-business. Waar zijn de vrouwen in de jazz? Hoe is het mogelijk dat Afrika verworden is tot een vergeten continent en gelijktijdig bakermat is van de jazz, wat kan onze sector betekenen om de klimaatcrisis te beheersen, dan wel de oorlogen in Oekraïne en Gaza tot een goed einde te brengen? De wereld maakt zich druk, en niet in het minst de missionarissen van deze geweldige muziek.

Enfin deze editie biedt, evenals de voorgaande, een prachtige blik op het hier en nu. De naweeën van covid zijn grotendeels weggeëbd en inmiddels hebben zich verschillende crises aangediend die onverdeeld een nadelige invloed hebben op de muziek. Er is mondiaal van alles gaande en de mensheid lijkt er maar geen grip op te krijgen.

De titel van deze editie van Jazzahead is New Horizons. Misschien dat het begrip toeneemt als we verder kijken en we onze eigen grenzen verleggen zodra de oude beginnen te schuren met onze eigen behoeften. Als Jazzahead iets kan bereiken, dan is het wel dat.

Tekst © Robin Arends  -  foto's © Jens Schlenker / Jan Rathke / Arkady Mitnik / Kerstin Moebius