Jazzahead 2019: een terugblik

Partner country Norway © Jörg Sarbach

Jazzahead!, is een jaarlijks terugkerend fenomeen voor mensen die actief zijn in of voor de jazz. Het is - naar eigen zeggen - DE belangrijkste ontmoetingsplaats voor mensen die actief zijn in de internationale jazzscene. Voor sommigen een verplicht nummer, voor anderen een hoogtepunt in het muziekseizoen. Dit jaar telt  het festival 3.282 professionele deelnemers uit 61 landen en worden de optredens bezocht door een slordige 17.000 bezoekers.

De organisatie heeft Noorwegen als gastland gekozen. Dit land, dat al jarenlang bovenaan staat wat betreft de productie van toonaangevende, originele muziek, heeft deze aandacht op het eerste gezicht eigenlijk niet nodig, maar de keuze is waarschijnlijk ingegeven door het feit dat Noorwegen niet eerder gastland is geweest.

Na de opening door het bestuur van Jazzahead! en een vertegenwoordiger van de Noorse delegatie, valt vocaliste Karin Krog en saxofonist John Surman de eer te beurt om het festival muzikaal af te trappen.

Norwegian Night: Gard Nilssen's Accoustic Unity © Jens Schlenker

En dan staan er acht showcases geprogrammeerd. Deze tonen de diversiteit aan van het Noorse muzikale landschap. De Noren betreden de drie podia met vier grote en vier kleine gezelschappen (allevier trio’s) en ze blijven in alle verscheidenheid boeien en verrassen, zoals het trio Gard Nilssen’s Accoustic Unity. Met de krachtige, speelse ritmes van bandleider Nilssen, gecombineerd met de virtuoze saxlijnen van Roligheten en het orkestraal klinkende contrabasspel van Ole Morten Vagan zet het trio een fris geluid neer.

Dat de jury heeft gekozen voor onalledaagse combinaties doet af en toe de wenkbrauwen fronsen. Twee drummers, twee gitaristen, een zangeres, een accordeon, twee blazer en een viool, Skadedyr heeft ze allemaal in huis. Het is volksmuziek, gecombineerd met experimentele jazz die deze combinatie zo aantrekkelijk, soms bijna aandoenlijk maakt, zeker als het dozijn muzikanten in het een na laatste nummer de instrumenten terzijde en de mondharp aan de lippen zet. 

Norwegian Night: Kristin Asbjørnsen © Jens Schlenker

Ook de ensembles van Frode Haltli Avant Folk en Kristin Asbjørnsen zijn geïnspireerd door volksmuziek, maar vergelijkbaar is de muziek geenszins, waar Haltli merkbaar is beïnvloed door de Amerikaanse volksmuziek, zijn bij Asbjørnsen vooral West-Afrikaanse invloeden hoorbaar en dat is met name te danken aan de inzet van koraspeler Suntou Susso en het ritmische slaggitaarwerk van Olav Torget. Dansend op blote voeten beëindigt Asbjørnsen haar korte set met het pakkende nummer Finally.

Wie naar Jazzahead gaat, komt natuurlijk vooral voor de muziek. Er zijn echter ook workshops en er is een persconferentie op de ochtend na de openingsavond.  Menig journalist laat deze conferentie op dit vroege tijdstip aan zich voorbijgaan. De zaal is vrijwel leeg, maar toch  is het voor de representant van Noorwegen het moment om trots te vertellen dat het land tijdens drie gelegenheden te gast is, namelijk de Biënnale in Venetië, de Frankfurter Buchmesse en Jazzahead. Het land is op het festival in Bremen aanwezig met maar liefst 120 musici en 100 aan de muziekindustrie verbonden gedelegeerden.

Artistiek directeur Peter Schulze weet te vertellen dat zich dit jaar bijna achthonderd gegadigden hebben aangemeld voor de veertig showcases. Een vrij zware klus voor de vier jury’s,  die zorgvuldig door het bestuur van Jazzahead zijn samengesteld. Om de jury’s te ontlasten wordt er in 2020 voor een ander selectiesysteem gekozen, maar hoe dit er uit gaat zien wordt vooralsnog  geheim gehouden.

Verderop in de zaal wordt enkele uren na de persconferentie een door de jazzprofessionals goed bezochte presentatie gehouden door het European Jazz Network. De jaarlijkse conferentie vindt plaats in de Noord-Italiaanse plaats Novara, bakermat van de gorgonzola en de Martini en leverancier van de Piemonte-wijn. Deze versnaperingen worden opgediend en gulzig genuttigd.

Een lezing over muziekonderwijs in Noorwegen gaat wegens een gebrek aan belangstelling niet door. Gelukkig is er nog volop de gelegenheid om het de aanwezige Noren zelf te vragen.

De tweede dag van het festival staan in de showcases de overige Europese landen, exclusief Duitsland, centraal. Het Deense Makiko Hirabyashi pianotrio trapt af met een spectaculair optreden  waarin de legendarische slagwerkster Marilyn Mazur een belangrijke rol opeist met haar indrukwekkende opstelling van bekkens, drums, cymbalen, koper en ander metaal. Aan haar zijde staat contrabassist Klaus Hovman, die met zijn zorgvuldig gekozen noten en akkoorden dezelfde taal blijkt te spreken als de slagwerker. Het zijn deze ingrediënten die, samengevoegd met de aanstekelijke  composities en het intelligente spel van Hirabyashi, op het podium worden opgediend als een hemels gerecht.

Na deze veelbelovende opening blijven de overige showcases wat achter. Er is veel jazz te horen die de meeste bezoekers inmiddels wel kennen. De IJslandse pianiste Sunna Gunnlaugs heeft de Finse stertrompettist Verneri Pohjola meegenomen en daar is in beginsel niets op aan te merken. Er worden originele composities ten gehore gebracht en deze worden buitengewoon professioneel  uitgevoerd, maar daar komen de bezoekers van de showcase niet voor.

Wie naar Jazzahead komt wil iets nieuws zien. Een ensemble uit Portugal bijvoorbeeld. Dit land is dit jaar met twee showcases vertegenwoordigd. Het Portugese gitaartrio The Rite of Trio doet een behoorlijk beroep op de trommelvliezen en het geduld. Tijdens een van de nummers laten de drie mannen het publiek een minuut lang in het ongewisse of het optreden nu ten einde is of niet. De grap wordt niet door alle aanwezigen gewaardeerd en zo verlaat een aanzienlijk deel voortijdig de zaal.

De Portugese landgenoten van het Lisbon Underground Music Ensemble (L.U.M.E.), een vijftienkoppig orkest bestaande uit koper, slagwerk, bas en piano, weten het publiek beter te binden met een mix van modern klassiek, actiefilmmuziek en free jazz.


De derde dag van het festival komt het organiserende land aan de beurt om de showcases te verzorgen. De acht internationale juryleden hebben een selectie gemaakt waarin wederom verschillende stijlen en samenstellingen zijn vertegenwoordigd.

De enige Nederlandse deelnemer, gitarist Reinier Baas, treedt aan in het kwintet van de slagwerker Peter Gall, die met dit project zijn debuut maakt als bandleider. Gall en contrabassist Henkelhausen geven ruim baan aan de pianist, altsaxofonist en gitarist, die elkaar vinden in korte solo’s en verfijnd samenspel.

Iets minder overtuigend is het optreden van het Olga Amelcchenko kwartet. Een Russische altsaxofoniste die volgens het programmaboekje de Siberische volksmuziek integreert met rock en vrije improvisatie. Deze loot uit de Berlijnse scene durft het avontuur op het podium echter niet, of slechts ten dele, aan en keert graag terug naar de ons welbekende thema’s uit de jazztraditie.

German Jazz Expo: Botticelli Baby © Frank Thomas Koch

De zevenkoppige formatie Boticelli Baby zet de Schlachthoff onder aanvoering van de excentrieke contrabassist Marlon Bosherz op stelten. Met een flinke dosis humor, een snufje punk en een eetlepel Cab Calloway neemt de bandleider zijn septet en het publiek mee in een wervelende voorstelling.


Aan het eind van het festival moeten er ook door de bezoeker keuzes worden gemaakt. Er kan gekozen worden tussen de acht showcases in de Overseas Jazz Night of de 34 Clubnight-concerten die buiten de Messe op een dito aantal locaties valt te bezoeken. De doorgewinterde Jazzahead!-congresganger is inmiddels zo aan de Bremense Messe gewend dat hij/ zij gemakshalve voor de showcases kiest. Dit jaar zijn Brazilië, Canada, de VS, Cuba, Azerbeidzjan, Australië  en Egypte vertegenwoordigd. De Duitse muziekliefhebbers weten de niet-Europese showcases dit jaar weer uitstekend te vinden. Alle concerten zijn al een dag voor aanvang uitverkocht.

Overseas Night: Matthew Whitacker © Jens Schlenker

Het publiek stroomt massaal toe op de  show van Matthew Whitaker, de Amerikaanse, achttienjarige pianist/ organist die in korte tijd een behoorlijke reputatie heeft opgebouwd. Hij trakteert de aanwezigen in Kulturzentrum Schlachthoff op niet te gecompliceerde, maar aangenaam swingende muziek, en dat is nu net het genre waar de meeste mensen graag naar luisteren. En dat geldt ook voor de gemoedelijk voortkabbelende muziek van het Braziliaanse piano/trompet kwartet Ludere.

De laatste avond gaat, ondanks de uitgekiende programmering, grotendeels aan de aandacht van uw verslaggever voorbij. Na drie dagen van praten en luisteren is er een niet te negeren behoefte ontstaan aan bezinning. Alle indrukken moeten in stilte verwerkt worden onder genot van een drankje en een warme maaltijd. Hiermee ontsnappen helaas ook de showcases van het Azerbeidzjaanse Isfar Sarabski kwartet, het Egyptische Trio Abozekrys, het Cubaans/Canadese sextet Jane Bunnett & Maqueque en het kwartet van de Australische, in Maleisië geboren contrabassiste Linda May Han Oh, aan de aandacht.

Gelukkig zijn alle showcases na afloop van het festival terug te zien via de website van Jazzahead!

© Robin Arends