Fred Van Hove at 80 in Bozar, woensdag 13 december 2017

Fred Van Hove: orgel
Support: Seppe Gebruers: orgel – Joachim Badenhorst: tenorsaxofoon

In 1967 beschadigden een brand en bluswerken het monumentale orgel in het Paleis voor Schone Kunsten dat we intussen kennen onder de naam Bozar. Het was het enige muziekinstrument dat Victor Horta heeft ontworpen en dat paste in zijn ontwerp van het kunsthuis.

Zo’n dertig jaar na de start van de renovatie raakte het instrument in de Henry Le Boeufzaal speelklaar. Na de inorguratie in september was het tijd voor de jazzdoop. Uitverkorene voor deze belevenis was Fred Van Hove, die dit jaar met een reeks evenementen zijn 80ste verjaardag vierde. Bij het Bozar-event i.s.m. co-organisator Sound in Motion mochten ook Seppe Gebruers en Joachim Badenhorst aantreden.

Met Seppe Gebruers (°1990) aan het orgel en Joachim Badenhorst (°1981) op tenorsaxofoon stonden een paar belangrijke exponenten van jongere generaties op het podium. Zij kunnen net zo goed heel soepel en lyrisch uitpakken als knutselend met klanken. In Bozar combineerden zij beide, met bijna een half uur lang een vooral vertellende en opbouwende aanpak waarin de grillige bewegingen heel verteerbaar waren. Veelal bleven zij in de verhaallijnen die zij uitwerkten dicht bij elkaar.

Joachim Badenhorst begon kalm te blazen terwijl Seppe Gebruers rustig, op kousenvoeten, het orgel met toetsen, knoppen en pedalen in gang stak. Geleidelijkheid scheen het codewoord voor hun set, waarbij Gebruers geleidelijk opschoof op de bank voor het grote klavier en Badenhorst rond het orgel wandelde om samen geleidelijk verder te bewegen in de muzikale ideeën. Die neigden niet te zeer naar cerebrale verdichting, maar ademden veeleer een fysiek geladen combinatie uit van hart en verstand. Gebruers toonde zich daarbij ook een kind van het computertijdperk terwijl hij instrumenten en signalen uit verschillende tijdvakken scheen te combineren, waaronder ook fluiten, misthoorns, morse en blieps. Bij de toch wel bijzondere orgelklanken viel het bijna niet op als Badenhorst circulair ademend sierlijk bleef spelen terwijl het volume en de drukte gedoseerd de hoogte inging. In hun bijna filmisch verhaal kwamen de barokke klanken en de climax geleidelijk. Die was na de ontlading goed voor een liedje zonder tekst, dat bruusk werd afgebroken om een nerveus slotstukje in te zetten, alsof de traditie van de wildere free jazz nog een kleine ode moest krijgen.

Er was geen pauze voorzien, slechts een korte inleiding tussen de twee acts en Fred Van Hove (°1937) stapte traag naar het klavier met de digitale console. De pionier van de Europese free jazz sloeg al een toets aan - en nog een, hij zette speels in - terwijl hij houterig plaatsnam. Eenmaal gezeten ging hij met soepele vingers aan de slag.

De pianist, accordeonist, organist en klokkenspeler met decennia van ervaring in zijn lijf zocht meteen een aantal andere mogelijkheden op die de meer dan 4000 pijpen in de monumentale klankkast bieden. Fluiten klonken vol, in andere buizen gingen de luchtstromen aan het borrelen. Tegelijk leek het alsof de meester ons meenam in een laboratorium en kregen we meer typische orgelklanken, met verwijzingen naar ouderwetse paardenmolens. Van de foor ging het ook naar de kerk – of was het omgekeerd. De muzikale hersenspinsels nodigden uit tot een dromerige gedachtegang, maar met korte stiltes en snel weer aantrappen belette de pianist dat je je aandacht voor de muziek verloor. Hij speelde tussendoor ook uitbarstingen uit, eerder dan naar een climax toe te werken. Voluit ging hij in kracht en volume naar het slot toe, in een wild samengesteld boeket zoals hoogstens een uitzondering het ooit al kon gehoord hebben. Voor dit unicum van een orgelconcert bedankte Bozar de pianist met bloemen en het publiek met een minutenlang applaus.

Tekst © Danny De Bock  -  foto’s © Jef Vandebroek