Gebhard Ullmann special
G
ESP-DISK’ / WhyPlayJazz / NotTwo / NoBusiness / Leo Records
De Duitse componist en multi-instrumentalist Gebhard Ullmann (02.11.1957) studeerde eerst medicijnen voor hij fulltime overstapte naar de muziek. Sinds 1983 is zijn hoofdkwartier in Berlijn gevestigd. Inmiddels is hij te horen op zo een 65 opnamen, onder eigen naam of als gastmuzikant. De man componeerde eveneens muziek voor klassieke ensembles en film. Een inhaalmanoeuvre met bespreking van recente releases.
GULFH of Berlin – GULFH of Berlin
ESP-DISK’
GULF of Berlin is de verzamelnaam waaronder Gebhard Ullmann (tenorsaxofoon, basklarinet), Gerhard Gschlössl (trombone, sousafoon), Johannes Fink (contrabass, cello) en Jan Leipnitz (drums, objecten) zich graag vermaken in de weidse improvisatievelden. Vanuit het gewriemel van snaren, geblaas op riet- en koperinstrumenten en geschraap op drumvellen creëren deze vier heren keer op keer nieuwe ontwerpen.
Ditmaal kwamen daar de electronics (“live sound processing”) bij van Michael Haves (vandaar de extra H in de groepsnaam). Vrees echter geen overdreven hippe clicks en glitches, hij respecteert de akoestische wereld van het viertal. Van overdubs en “second takes” is hier evenmin sprake.
Wat nu door de luidsprekers of koptelefoon klinkt, was tevens zo te horen op 6 maart 2018 in de Low Swing Studio (Berlijn). Het proces van instant produceren, verwerken en opnemen. De hoestekening, die op een momentopname gelijkt van een mikado-spel, illustreert het perfect. Alle spelonderdelen zijn op een of andere manier met elkaar verbonden. Zo ook de geproduceerde klanken van het vijftal. Verrassend hoe ze het steeds voor elkaar krijgen en hoe ze verwijzen naar bepaalde referenties zoals de Albert Ayler-getinte intro van ‘Mann Aus Dem Himmel’ (!).
Verschenen bij het label dat zaken doet onder de bewonderenswaardige leuze “The artists alone decide…”
Das Kondensat – 2
WhyPlayJazz
Tweede opname van dit trio gevormd door Gebhard Ullmann (hier op sopraan en tenor), Olivier Potratz (elektrische bas, bas synthesizer) en Eric Schaefer (drums, synthesizer).
Composities en improvisatiemomenten vloeien samen. De erfenis van John Coltrane linken ze aan de fusionfunk van Miles Davis uitgebreid met eigen ideeën, inclusief loops, samples en effecten. Een spel ook van berekende kalmte en virulente passages gekoppeld aan shibboleths van de improtaal. Intrigerend hoe ze niet altijd meteen flitsend acteren maar eerst een aankomende intensiteit evoceren en vervolgens helemaal transformeren naar een tribal trance (‘Bass Revenge’!).
De sterke troef van dit hecht spelend trio is tevens de manier waarop ze als ware jazzexegeten hun actieterrein openvouwen en nader belichten met steeds wisselende dynamiek. Ze lassen daarbij af en toe korte stiltepassages in. Zelfs een vleugje humor ontbreekt niet (‘Étoile Schnuppe’). Ook voor fans van Jon Irabagon en John Zorn.
Das Kondensat live in de Lokerse Jazzklub op 1.04.2023.
The Chicago Plan – For New Zealand
NotTwo
Gebhard Ullmann nu op tenorsaxofoon en basklarinet in gezelschap van Steve Swell (trombone), Fred Lonberg-Holm (cello, electronics) en Michael Zerang (drums).
Van meet af aan nemen ze een houding van “we take no prisoners”. De combinatie van sax en trombone is explosief. Dat Ullmann en Swell al jaren samenspelen, helpt natuurlijk. Dat komt nog sterker tot uiting in het slepende ‘Welcome To The Red Island’ waar Ullmann te horen is op basklarinet en het geheel veel gedempter klinkt met gepaste toevoeging van cello en drums. Geleidelijk bouwen ze vervolgens nieuwe spanningsbogen op. Ze verbuigen stiltemomenten tot beklemmende matrixen die versplinteren in meervoudige entiteiten. ‘Sketch 6’ is een ideaal instapmoment om nadien de drempel te overschrijden van het broeierige en uiterst geagiteerde ‘Yoyo’.
‘For New Zealand’ staat synoniem voor een aaneenrijgen van muzikale tegenshots en steeds wisselende parameters. Jazz brut van het betere type.
BANDCAMP 
Gebhard Ullmann/Steve Swell/
Hilliard Greene/Barry Altschul
We’re Playing In Here?
NoBusiness
Opnieuw Ullmann en Swell maar nu begeleid door contrabassist Hilliard Greene en drummer Barry Altschul.
Deze laatste mag de lont ontsteken met een solo van anderhalve minuut waarna de drie collega’s in zijn spoor volgen op een tempo dat steeds maar opgedreven wordt. Om beurten doen trombonist en bassist voorstellen die gretig aangenomen worden door de groep. Met een plotse koerswijziging op het einde. ‘Planet Hopping On A Thursday Afternoon’ noemen ze het zelf.
Voor hun meer experimentele spielereien kozen ze titels ‘La Mariposa’ (met Greene als “earcatcher”) en ‘Sketch #4’ (een glansrol voor Swell). In de titeltrack krijgt Ullmann zijn “moment de gloire” en blaast hij zich kronkelend in de kijker. Afsluiten doen ze met 'Kleine Figuren #1' waarin Altschul nog eens de toon mag bepalen net als in de openingstrack. De cirkel is rond.
The Clarinet Trio
Transformations and Further Passages
Leo Records
De aftastende intro waarbij de drie protagonisten elkaar stapvoets kruisen, is een van de vele eventuele verduidelijkingen van de cd-titel. Het speelse ‘Cleopatra’ dat hier op volgt, biedt een andere kijk op het potentieel.
Net geen uur lang zoeken Jürgen Kupke (klarinet), Michael Thieke (altklarinet, klarinet) en Gebhard Ullmann (basklarinet) mogelijke raakvlakken en combinaties. Ze ontketenen stimuli en kettingreacties, nu eens sluipend en secuur dan weer onverhoeds. Het leidt tot contrastrijke arabesken en figuratieve contouren die zowel in een jazzcontext als in deze van kamermuziek passen. Dit alles aan de hand van eigen werk maar ook composities ontleend bij onder meer Joachim Kühn en Albert Mangelsdorff.
Niet toevallig is er een opvallende gelijkenis met de hoes van James Brandon Lewis en Chad Taylor hun ‘Live In Willisau’ (Intakt) aangezien Niklaus Troxler in beide gevallen de kunstenaar was.
Tekst © Georges Tonla Briquet - foto © Jacky Lepage
