Karel Van Keymeulen: ‘All That Jazz’ in 50 iconische nummers

Als jongeren al niet meer weten dat een transistor verwijst naar een draagbare radio, wat zouden ze dan moeten weten over jazz? Die ‘transistor’ kwam er zo ongeveer in het midden van de twintigste eeuw en mensen van mijn leeftijd zijn daar mee opgegroeid. Ik luisterde in die jaren 60 met mijn Novak transistor in bed naar de nachtradio van José Artur, ‘Le Pop-Club’ op France Inter. Zo leerde ik ook jazz kennen en waarderen.

Ook Karel Van Keymeulen (68) groeide op met die muziek. Meer nog, hij schreef er 24 jaar lang gefascineerd en passioneel over in De Standaard, nam interviews af van legendarische jazzhelden en was vaste praatgast tijdens live-uitzendingen op Jazz Middelheim. Tijdens mijn Jazzmozaïek jaren troffen we elkaar geregeld samen met wijlen hoofdredacteur Luc De Baets en jazzfotograaf Jos L Knaepen.

Karel Van Keymeulen en Jos L. Knaepen, Jazz Middelheim 2009 © Bernard Lefèvre

De altijd aimabele en integere Karel Van Keymeulen weet dus niet alleen wat jazz is, hij weet er ook als geen ander in een verhelderende klare, vlekkeloze taal, scherpzinnig en vlot leesbaar Nederlands over te vertellen in dit nieuwe boek ‘All That Jazz’.

Chantal Pattyn (Klara) vond Karel Van Keymeulen bereid om grondig te grasduinen in de jazzgeschiedenis van de twintigste eeuw en 50 iconische jazzplaten als leidraad te kiezen om het fenomeen jazz als rebelse kunstvorm uit de doeken te doen. Doorheen de selectie loopt dan ook een (bloed)rode draad rond het gevecht om menswaardigheid en artistieke ontwikkeling van de afro-Amerikaanse jazzmuzikant geconfronteerd met de rassensegregatie en burgerrechten. Karel plaatst zijn keuze ook in die context en tijdgeest.

Naar Klara gewoonte bij klassieke compilaties werd de inhoud opgedeeld in moods wat wel even puzzelen was voor Karel. Hij moest zich bovendien beperken tot 50 jazzplaten en koos daarbij niet altijd de bekendste nummers en/of artiesten. Zo duiken naast iconen als John Coltrane, Parker, Monk, Miles, Mingus en verdere grote wegbereiders in de jazz, ook verassend Lennie Tristano op en Lee Morgan, Art Ensemble of Chicago, Ambrose Akinmusire, Cécile McLorin Salvant terwijl o.a. Brad Mehldau, Joshua Redman, Jason Moran, The Bad Plus, Vijay Iyer, John Zorn onder het hoofdstuk ‘Surprise’ passen. En onze nationale trots Jean Toots Thielemans ontbreekt niet. Dat Paul Bley bijvoorbeeld wegviel hoewel die volgens hem ook wel een pagina waard is heeft alles te maken met keuzes. Maar Karel lost dat perfect op met verwijzingen naar al die anderen die ‘sneuvelden’. De nodige links en weetjes laten de lezer(es) verdwalen in het boek over alle namen die ook wat betekenen in jazz en over alle stijlen: van swing over bebop en freejazz, cooljazz tot fusion.

Via ‘Dit hoor je’ analyseert Karel elk nummer in begrijpelijke taal en dat is op zich heel uniek en van toegevoegde waarde. De luisterfragmenten haal je op via de QR-code in het boek gelinkt aan de Spotifylijst.

Via Klara online diste Karel Van Keymeulen enkele verhalen (Cab Calloway, Chet Baker, Keith Jarrett, Brad Mehldau, Sonny Rollins) en memorabele ontmoetingen op zoals Chet Baker in 1983 in de legendarische Jazzclub de Kave in Lauwe, Art Blakey die zijn goed voorbereide interviewvragen negeerde en een losse babbel verkoos, een uniek drie uur lang gesprek met een warme genereuze Sonny Rollins (levende legende want nu 90!) in zijn appartement in NYC, en houdt mooie herinneringen over aan Ornette Coleman en Toots Thielemans naast nog levende kleppers als Wynton Marsalis en Archie Shepp.

Zoals Karel benadrukt in zijn voorwoord is ‘All That Jazz’ geen best of noch een historisch overzicht. Het richt zich vooral tot niet ingewijden maar de ware jazzliefhebber zal beslist nog een en ander kunnen opsteken. Heel sterk zijn Karels opgemerkte verhalen die je nog meer nieuwsgierig maken en doen grijpen naar de muziek of verdere exploratie in het boek.

Eindelijk een toegankelijk en niet belerend wel verhelderend boek over de jazz en in de Nederlandse taal. Een prachtig geschenk om de jonge generatie warm te maken voor de jazzmuziek die we zelf mochten ontdekken toen we er jong mee groot werden. Nu is het aan de huidige generatie om vanuit die achtergrond mee te groeien in de jazz van de 21ste eeuw.

© Bernard Lefèvre (februari 2021)

Karel Van Keymeulen – ‘All That Jazz’ – Borgerhoff & Lamberigts -  ISBN 9789463932455

TIP!

Voor doorgewinterde jazzliefhebbers die nog dieper willen graven in het fenomeen jazz en zijn betekenis en toekomst wil ik graag het boek van Nate Chinen – ‘Playing Changes - Jazz for the New Century’ aanbevelen. Helaas op heden niet vertaald, dus enkel in de Engelse taal.