HNITA – Hoe Heist-op-den-Berg een Europese Jazzhoofdstad werd

Wouter Adriaensen
Manteau/Standaard Uitgeverij

Een jazzclub van bijna 70 jaar, niet gevestigd in een grootstad maar op de landelijke buiten, waar nagenoeg alle vooraanstaande jazzlegendes werden ontvangen, dat is Hnita.

‘Hoe Heist-op-den-Berg een Europese Jazzhoofdstad werd’, is het verhaal dat Wouter Adriaensen (1986) optekende aan de hand van het archief van Hnita oprichter en jazzjournalist Juul Anthonissen, aangevuld met getuigenissen van mensen die al die jaren op de eerste rij zaten: muzikanten, jazzliefhebbers, bestuursleden,  sympathisanten, toevallige passanten.

In 2017 realiseerden Philippe Cortens, Bob Maes en Carlo Dieltjens nog als eerbetoon aan Juul (1931-2008) de documentaire ‘Juul’s Ears’ waarin archiefbeelden en interviews werden vastgelegd. Auteur Adriaensen stelt zich met zijn boek tot doel de historiek van de Hnita Jazzclub en wat er zich heeft afgespeeld sinds 1955 tot op heden te verwoorden.

“Juul was de gangmaker, maar rond hem was een grote gemeenschap ontstaan van vrijwilligers en sympathisanten die kaartjes knipten of de artiesten te slapen legden”, vertelt Wouter Adriaensen. “Zij schreven mee de geschiedenis van een legendarische plek en komen voor het eerst uitgebreid aan het woord.”

‘Ik moet helemaal niet naar New York, New York komt naar mij!’ liet Juul zich ooit ontvallen. Zo werden de Amerikaanse jazzmuzikanten warm onthaald in het Kempense dorp. De concertlijst is indrukwekkend en werd overzichtelijk in het boek opgenomen: alle data, plaatsen, artiesten en hun bezetting, eventuele bijkomende details.

Auteur Wouter Andriaensen gaat via interviews nog dieper in op de memorabele optredens met onder meer getuigenissen van mensen van het eerste uur zoals Willy Van Woensel, Hans Mortelmans, André Guldentops, Walter Bruyninckx, Cel Overberghe. Van alle perioden komen uitvoerig herinneringen en anekdotes boven van zowel Juul zelf via zijn recensies in o.a. De Standaard als van andere journalisten. En ook vrienden die geregeld aanwezig waren in de club en nauw betrokken zoals Juuls broer Pierre, François Panis, Paul Turkey, Chris Verelst, Wim Wigt, fotografen Staf Daems, Rob Miseur evenals muzikanten zoals Jos Moons, Frank Vaganeé, Joris Teepe, Paul Michiels, Chris Joris, Ewout Pierreux en anderen.

op de achtergrond projectie Juul Anthonissen met Charles Mingus, op het podium Paul Michiels en Jan Delvaux © Bert Bauwens

Wie vooral op het voorplan treedt en ook Juuls bijzondere keuze inhield en waar de auteur dieper op ingaat via documenten en getuigenissen zijn onder meer Jack Sels, Dexter Gordon, Hank Mobley, Bill Evans, Keith Jarrett, Charles Mingus, Sonny Rollins, Art Pepper, Clark Terry, Chet Baker, Jackie McLean, Toots Thielemans, Roy Hargrove, Sun Ra, David Murray, McCoy Tyner, Bob Stewart, Chris Joris, Ewout Pierreux. In 2005 is er ook aandacht voor het 50-jarig bestaan van Hnita. Na Juuls overlijden in 2008 ontstaan nog speciale evenementen zoals de soloconcertenreeks op initiatief van internationaal gerenommeerd jazzfotograaf Jos L. Knaepen. Hij stelt overigens in Hnita op een winterse decemberavond in 2009 zijn tweede fotoboek ‘Jazz Masters’ voor zoals in het boek aangehaald met een feestelijke presentatie van zijn vrienden (misschien even verduidelijken, hoewel niet bij naam vermeld zijn die vrienden: Veerle Van de Poel, manager van Toots Thielemans en mede verantwoordelijk voor het fotoboek, Greet De Backer, partner van Jos L. en ikzelf toen als hoofdredacteur van Jazzmozaïek, het jazzvakblad waaraan Jos L. Knaepen meewerkte sinds 2001 tot aan zijn overlijden in oktober 2016).

De periode na Juuls heengaan is er een van vallen en opstaan. Hnita overleeft doorheen die woelige jaren onder de hoede van Peter en Marijke Anthonissen. Zij trekken vanaf 2009 kleppers aan van de nieuwe generatie: Robin Verheyen, Gabriel Rios, Jef Neve, Gregory Porter, Logan Richardson, Taxi Wars om enkele te noemen. Rond 2017 wordt een nieuwe bestuursploeg gevormd en volgt de grondige renovatie en crowdfunding met een doorstart in 2024. Hnita Jazz Club kent zo een opmerkelijke revival en heropent met Philip Catherine.

v.l.n.r. Peter Anthonissen, auteur Wouter Adriaensen, Jan Delvaux © Bert Bauwens

Peter Anthonissen: “Mijn zus Marijke en ikzelf hebben tientallen foto’s uit het archief van mijn vader geselecteerd waarvan sommigen voor het eerst gepubliceerd worden. Het boek voelt niet alleen aan als een uniek eerbetoon aan de passie waarmee mijn vader de club uit de grond wist te stampen, maar evenzeer als een bekroning van het werk dat vandaag de dag door tientallen vrijwilligers gedaan wordt om die geschiedenis mee de toekomst in te loodsen. Mijn vader heeft de club 60 jaar lang door weer en wind geloodst, wat niet altijd eenvoudig was. Nu is de gedragenheid van de club erg breed en voelt de werking bijna stabiel aan.”

Auteur Adriaensen verdient alle lof voor het monnikenwerk in het ontrafelen van Juuls onmetelijke archief en het grondig speurwerk naar bijdragen van de nog levende getuigen en vele muzikanten uit meer dan bijna 70 jaar Hnita jazzgeschiedenis. Het is fijn grasduinen in die belevenissen waar we zelf ook nog dicht bij Juul met plezier aan terugdenken.

Tekst © Bernard Lefèvre (11/2024)  -  foto’s © Bert Bauwens

Voorwoord door Branford Marsalis
Uitgeverij Manteau – 24,99 euro
9789022339107 – 416 blz