Erik Heijerman en Albert van der Schoot (red.) - ‘Muziek zit tussen je oren’

Eender wat we graag horen: klassiek, jazz, folk, pop, ... er naar luisteren, de betekenis ervan, kortom  wat muziek met ons doet, daar wil je  toch ook wat meer over weten. Twaalf auteurs trachten in het boek: ‘Muziek zit tussen je oren – Muziekfilosofische beschouwingen’ een stelling en inzicht te brengen.

Het boek volgt op het in 2005 verschenen ‘Welke taal spreekt de muziek?' en de latere bundel ‘Muziek ervaren. Essays over muziek en filosofie’ (red. Oane Reitma, Rob van Gerwen en Marlies de Munck (Damon 2014). Opnieuw worden verschillende filosofische invalshoeken die er op dit moment in Nederland en Vlaanderen bestaan benaderd.

De eerste helft van het boek staat de luisterervaring centraal. Albert van der Schoot behandelt de drie gangbare paradigma’s die bij het onderzoeken van muziek in de geschiedenis zijn voorgekomen en voegt er zijn eigen inzichten aan toe.

Horen en luisteren, daar filosoferen verder Erik Heijerman, Thomas Serrien en Hans Fidom (‘oefen je muzikaliteit: luister klankbewust’) over. Ruud Welten gaat uit van de fenomenologie (‘de stilte voor de muziek’). Gerard van der Leeuw laat zien hoe de betekenis en de overtuigingskracht van de muziek te begrijpen zijn vanuit de retorica.

Leo Samama heeft het over componeren en haalt Mozart erbij om de muzikale spelregels te verkennen. En een musicus kan zich ook wijden aan improvisatie, of de belofte van het moment, waarvoor basklarinettist/componist Joris Roelofs het best geplaatst is.

De historische benadering van Roelofs wordt voortgezet in de laatste drie bijdragen van het boek: Pablo Muruzabal Lamberti met ‘Spiritueel luisteren bij Plato’, Jacomien Prins met ‘Muziek en liefde in de Italiaanse Renaissance’ en Wouter Capitain brengt de lezer tenslotte terug naar de 20ste eeuw met de ‘Persoonlijke en politieke luisterervaring van Edward W. Said'.

De bijdragen zijn elk voor zich interessant voor wie met muziek begaan is en er dieper wil op ingaan of over nadenken, filosoferen. De auteurs reiken alvast voldoende stof aan om muziekfilosofie te stimuleren. Elke bijdrage biedt nog aanvullend ‘noten’ en van elke auteur is een beknopte personalia in het boek opgenomen.

We staan niet echt stil met wat muziek met ons doet. Toch maakt muziek heel wat los in de belevenis ervan. Wat horen en luisteren met ons doet willen de auteurs van ‘Muziek zit tussen de oren’ benaderen en onderzoeken. Die wetenschap is boeiend en wordt in deze bijdragen zeer toegankelijk gebracht.

© Bernard Lefèvre (08.2023)

‘Muziek zit tussen je oren’
(ISBN 978 94 6340 346 7)

Uitgeverij Damon Eindhoven © 2023
distributie: EPO Berchem