Wadada Leo Smith, rond de wereld in 80 jaar

Ontmoeting met de legendarische trompettist t.g.v. zijn tachtigste verjaardag

© Jimmy Katz

Wadada Leo Smith is een van die musici die de wereld omhelst. Hij viert zijn tachtigste verjaardag met twee opmerkelijke cd-koffers. De ene bevat solowerk en de andere nam hij op met bassist Bill Laswell en de betreurde drummer Milford Graves. Blijkbaar heeft de tijd geen vat op zijn composities en het zo heldere timbre van zijn trompetspel blijft absoluut tijdloos. Zijn werk omvat trouwens de volledige geschiedenis van de creatieve muziek, van het BYG label tot ECM, via Kabell, Pi Recording of Tzadik of het huidige Finse label TUM Records dat deze opmerkelijke jubileumplaten aanbiedt.

Na zijn studies etnomusicologie aan de Wesleyan University (jaren ’70) zal hij in zijn muziek al zijn interesse voor verschillende instrumenten o.a. de Japanse koto, opnemen. Ze zullen zijn engagement verderzetten dat vorm kreeg toen hij eind jaren zestig bij de AACM kwam, en de Creative Construction Company oprichtte met Leroy Jenkins en Anthony Braxton, met wie hij tot 2006 af en toe speelde.

Maar bovenal zal Wadada Leo Smith een vrij man en muzikant blijven, gecultiveerd en erudiet, getekend door spiritualiteit en op zoek naar het eeuwige, vooral dankzij zijn solo's, of via zijn Ankhrasmation-taal, met zijn prachtige grafisch uitgevoerde partituren. De boxset “Trumpet“ is een lichtend voorbeeld, net als “Red Sulphur Sky”, dat rond de eeuwwisseling bij Tzadik werd uitgebracht. De discografie van Wadada Leo Smith is een staalkaart van creatieve muziek en diverse generaties muzikanten, van Jack DeJohnette, Malachi Flavours en Anthony Davis (Golden Quartet) tot Henry Kaiser, met wie hij het verbluffende “Yo Miles!” - opgedragen aan de elektrische periode van Miles Davis - opnam.


Geloof je nog steeds (misschien wel meer dan ooit!) dat creatieve muziek de wereld kan veranderen ?

Elke handeling, groot of klein, goed of slecht op aarde, draagt bij aan de golf van verandering. Muziek speelt een grotere rol in deze golf, en vooral instrumentale muziek die de mensheid wil verheffen.

Je muziek heeft altijd nauw samen gehangen met de politieke situatie in de VS. Hoe schat je de huidige situatie in de VS in ?

Ik geloof dat ik me heb gefocust op de diepe spirituele dimensie en de nuchterheid van duurzame ontwikkeling, terwijl de politiek denkt dat regeringen de samenleving kunnen veranderen, maar het zijn de wil en acties van de mensen die de wereld veranderen. Mijn inspanningen als kunstenaar zijn om een ruimte voor reflectie, meditatie en contemplatie te creëren door middel van muzikale uitvoeringen. En ik hoop dat degenen die mijn optredens bijwonen zich er op die manier ook bij aansluiten. Ik verwelkom graag degenen die naar mij luisteren op de manier die ik het meest geschikt voor hen acht.

Wat denk je van de evolutie in de creatieve muziek - sommigen noemen het free jazz… - sinds The Creative Construction Company ?

The Creative Construction Company was een speciaal ensemble (met wijlen Leroy Jenkins en Anthony Braxton), we hadden tot doel om kunst te maken en dat namen we heel ernstig (ik heb het niet over "vrije improvisatie"). Dat wil zeggen creatieve muziek in de context van de interpretatie van onze werken. We gingen altijd het podium op om de essentie te ontdekken van de muziek die we uitdrukten. Om de schoonheid te vinden die onze boodschap overbracht door middel van artistieke creatie.

Kan je ons verduidelijken hoe je symbolische Ankhrasmation taal werkt ? Zie je het als een scoresysteem of een improvisatiegids?

Geen van beiden. De symbolische Ankhrasmation taal is veel te ingewikkeld om erover te praten in het kader van een enkele vraag. Ziehier wat ik bedoel.

1. Het is een taal en geen notatiesysteem, maar het is een partituur met meerdere mogelijkheden om een partituur te construeren, maar niet "de partituur". Zodra een interpretatie van deze partituur wordt uitgevoerd, heeft deze geen andere waarden dan die van deze specifieke uitvoering. Dit komt omdat deze partituur ook in de tegenwoordige tijd is gemaakt.
   
   
2. Met "het feit van te improviseren en de improvisatie" heeft het absoluut niets te maken. Elke voorstelling vereist een zoekopdracht. Er wordt verwezen naar kleuren, vormen en ruimtes, verschillende typen en objecten, in overeenstemming met de wetenschap, literatuur en tal van andere elementen.

In je nieuwe “Sacred Ceremonies” box set heb je twee extra muzikanten betrokken, Bill Laswell, met wie je “The Stone” in 2014 hebt opgenomen en Milford Graves die dit jaar is overleden. Kun je ons het verhaal van deze ontmoeting vertellen ?

Ik heb gevraagd om dit collectief van Bill, Milford en mijzelf op te nemen. Ik had in 2014 met Bill opgetreden en later met Bill en Milford op een John Zorn-festival.

Bill Laswell, Wadada Leo Smith en Milford Graves © R.I. Sutherland-Cohen

Hoe is het om met een drummer als Graves te spelen ? Ik geloof dat dit jullie eerste opname samen is ?

Inderdaad, “Sacred Ceremony” is mijn eerste en enige opname met Milford. Zijn muziek is gebaseerd op ritmes en niet op de drums. In zijn ritmische ornamenten hoort en voelt men een opbouw van ritmes zonder sterke slagen of zwakke slagen. Voor mij is het een inspirerende manier van spelen. Het was geweldig om met Milford muziek te hebben kunnen ontdekken.

Van welke musici uit de nieuwe generatie van de creatieve muziekscene hou je ?

Lamar Smith, Erika Dohl en RedKoral Quartet.

Ter gelegenheid van je 80ste verjaardag, publiceer je een box set met de sobere titel “Trumpet”. Kun je ons hier iets meer over vertellen ?

Het is muziek voor trompet, opgenomen tijdens een week dat we dit project uitvoerden in een 16e-eeuwse kerk buiten Helsinki (Finland). Het was een geweldige kans om me te concentreren op de kunst van het trompet spelen en mijn inspiratie te gebruiken om muziek te maken voor sommige mensen en met ideeën die belangrijk voor me zijn in mijn leven.

Je haalt inspiratie uit “Rashomon” in je recente “Trumpet” box, je hebt onder meer opgetreden met Sabu Toyozumi en er is een Butoh danseres in je “Rosa Parks Pure Love”. Wat is uw relatie met Japan en meer in het algemeen met oosterse filosofieën en esthetiek?

In mijn aantekeningen over de muziek die ik voor de film “Rashomon” heb gemaakt, is het duidelijk dat ik de compositie heb opgebouwd rond de ideeën die in de film zijn ingebed. De film is gestructureerd als het verhaal van de gebeurtenissen rond de moord op de echtgenoot. Mijn partituur en mijn interpretatie zijn gekoppeld aan deze verhalen.

Oosterse filosofie en esthetiek, absoluut niet!

Net als John Coltrane en andere creatieve kunstenaars begreep ik de menselijke natuur en ontwikkelde ik het inzicht dat ons helpt de wereld en enkele elementen ervan te ontcijferen. We kunnen niet echt spreken van "invloed".

Ik heb zes maanden in Japan gewoond en was tien jaar getrouwd met een Japanse vrouw. Ik hou van Butoh dans en Japanse poëzie! Het is mijn relatie met Japan en zijn schoonheid!

Je nam veel soloplaten op. Is dit een noodzakelijke stap om je muziek en taal te ontwikkelen en fixeren ?

Sinds de jaren zeventig nam ik een groot aantal solo’s op. De solovorm speelt een belangrijke rol in het leven van de musicus. Voor degene die de vorm begrijpt is het een fantastisch forum om je muzikale ideeën in een andere context te uiten. Voor het merendeel van de mensen gaat het niet over “alleen spelen” of zonder “ensemble” te spelen. Een duidelijker omschrijving van solomuziek is dat het muziek is die in solovorm gemaakt wordt. En omdat het solomuziek is, ontbreekt er niets.

Wat mogen we je wensen voor je verjaardag ?

Een goede gezondheid !!!!! Goede muziek !!!!!

© R.I. Sutherland-Cohen

© Franpi Barriaux (Vrije vertaling : Jos Demol)  -  foto's © Jimmy Katz / R.I. Sutherland-Cohen
Een samenwerking CitizenJazz / JazzMania / Jazz’halo / Jazz-fun.de