Trygve Seim: de weg naar het Noorden

© France Paquay

Trygve Seim heeft een intrigerend uiterlijk, maar is in feite empathisch en afgestemd op de menselijke en natuurlijke wereld om hem heen, en hij vereerde ons met een ontmoeting die we niet snel zullen vergeten. Laten we eens terugblikken op het album 'Our Time', opgenomen met accordeonist Frode Haltli.


Je was 14 toen je voor het eerst Jan Garbarek hoorde, die je muzikale carrière inspireerde. Wat trok je aan in zijn spel?

Trygve Seim : Ik was 13 en het was 1984. Ik herinner me dat jaar. Er was een jazzfestival, met Miles Davis. Het was de eerste keer dat hij in Noorwegen speelde. John Abercrombie stond ook op het programma. Ik was het meest geïnspireerd door zijn gevoel voor melodie en zijn spirituele, emotionele manier van spelen.

Vanaf het album “Eventyr”, uitgebracht in 1980, begon Jan Garbarek zich serieuzer te richten op Scandinavische volksmuziek. Was dit ook je eerste inspiratiebron?

Trygve Seim : Mijn vader had een saxofoon gekocht in India, waar hij als diplomaat werkte. Hij probeerde erop te spelen. Hij had eigenlijk geen tijd om te oefenen en hij vroeg me of ik het wilde overnemen, maar ik sloeg zijn aanbod af. Toen stelde mijn schoonvader me voor aan Jan Garbarek. Als je erover nadenkt, is het een beetje een cliché. Tijdens een autorit doorkruisten we het prachtige berggebied van Trondheim in Noorwegen. Ik werd getroffen door de manier waarop hij klonk. Hij had een heel melodieuze en mooie manier van spelen op deze plaat.

Je volgde jazzlessen aan het Conservatorium sinds je 19e... Was je daarvoor geïnteresseerd in andere vormen van muziek?

Trygve Seim : Ik begon saxofoon te spelen toen ik 13 was, voornamelijk onder invloed van Jan Garbarek. Daarna nam ik les bij een jazzsaxofonist die bij mij in de buurt woonde. Daarvoor luisterde ik naar veel liedjes en muziek, maar ik had nog nooit zelf een instrument bespeeld.

Als kind luisterde ik naar popmuziek. Ik voelde me vooral aangetrokken tot groepen als The Police of de liedjes van Bob Marley. Je moet niet vergeten dat jazz in de jaren 80 geen goed imago had op de Noorse muziekacademies; het werd gezien als muziek voor de lagere klassen. De leraren op de academie zeiden dat ik niet alleen jazz moest 'spelen', maar ook moest oefenen. In feite heb ik altijd jazz gespeeld en nooit opgetreden met reggae-, pop- of punkbands.

Je bent een veelgevraagd sideman... Je bent overal te zien, zowel bij Scandinavische muzikanten als elders (Manu Katché, Kenny Wheeler, etc.). Ik had zelf het geluk om je in Noorwegen te zien naast Sinikka Langeland... Ik kan het mis hebben, maar ik heb de indruk dat muzikanten graag met je spelen vanwege de empathie en het respect dat je uitstraalt...

Trygve Seim : Ik heb veel samengewerkt met de Zweedse componist en pianist Iro Haarla. We hebben twee opnames gemaakt voor ECM als kwintet. Ze is een geweldige componist. Haar begeleiden bij haar muziek was en is nog steeds een geweldige ervaring. Ik mis het om naast haar te spelen. Ze is de laatste vier of vijf jaar wat minder opgetreden. Het is nog steeds een waar genoegen om deel uit te maken van haar band. Ik geniet echt van hun muziek en het verrijkt me enorm.

Ik leer en groei als saxofonist, maar ook op het gebied van compositie. Ik haal veel uit het spelen als sideman in een band, het is als een school, je leert, het is een vorm van les volgen. Je leert hoe andere muzikanten in een groep componeren. In Noorwegen kunnen volwassenen hun opleiding voortzetten en nieuwe dingen leren op scholen - het is het principe van levenslang leren. In feite is het een beetje zoals optreden als sideman in een band. 

Ik vind het ook erg leuk om Sinikka Langeland te begeleiden en haar muziek te spelen. Ze is ook een getalenteerd componist. Ik hou van wat ze doet en de manier waarop ze haar liederen interpreteert is echt inspirerend.

© Hubert P. Klotzeck - ECM

Je solocarrière bij ECM begon met “Different Rivers”, een album dat praktisch in big band werd gespeeld... Sindsdien hebben we je meestal in veel strakkere bezettingen gezien... Is er een configuratie waarin je je het meest thuis voelt?

Trygve Seim : Componeren voor grote ensembles vergt veel investering. Voor mijn ensemble moest ik alles creëren, elke noot componeren. Dat is anders dan muziek schrijven voor kleinere groepen. Concertpromotors geven de voorkeur aan dit kleinere formaat, dat voordeliger is.

Toen kreeg ik te maken met de geneugten van het vaderschap en moest ik het tempo van mijn activiteiten met de grote bands verlagen, wat veel van mijn tijd in beslag nam, ook al is het de formule die ik uiteindelijk verkies!

Hoe zit het met je duo’s, vooral dat met pianist Andreas Utnem?

Trygve Seim : Spelen in een duo is een fantastische ervaring, zoals die met Frode Halti. Er wordt veel geïmproviseerd. Als we optreden, spreken we nooit af wat we gaan spelen. We beginnen gewoon en zien wel waar het ons brengt. Natuurlijk repeteren we veel van de nummers die we gaan spelen, maar we spreken nooit af hoe het concert zal gaan verlopen. Deze formule leent zich beter voor duo's. Met drie of vier muzikanten wordt het ingewikkelder. Als je Wayne Shorter en zijn quartet van de afgelopen jaren neemt, die maken nooit afspraken, die gaan gewoon het podium op en basta!

Laten we verder gaan met het nieuwe album “Our Time”... Waar zinspeelt de titel op? Is het een manier om je angsten uit te drukken over de tijd waarin we leven? Er staat bijvoorbeeld een Oekraïens slaapliedje op... Ik kan me voorstellen dat het er niet zomaar opstaat?

Trygve Seim : De titel voor dit album kwam van Manfred Eicher. Het nummer 'Elegi', het laatste nummer op de plaat, is een prachtig Oekraïens slaapliedje dat ik de afgelopen jaren graag heb gespeeld tijdens concerten. Ik heb het in bijna al mijn recente concerten gespeeld. Ik wijs het publiek er altijd op dat het een Oekraïense melodie is.

De titel is ook een verwijzing naar de beangstigende huidige situatie. In Noorwegen, en ik kan me voorstellen dat dit ook voor jou geldt, zijn we erg bezig met de Russisch-Oekraïense en Israëlisch-Palestijnse conflicten, evenals de burgeroorlog in Soedan, naar mijn mening de ergste crisis.

Voor mijn laatste project heb ik stukken gecomponeerd op basis van gedichten van een Noorse auteur. Zijn teksten gaan precies over deze grens die wij delen met Rusland. Voor de invasie van Oekraïne staken grensarbeiders regelmatig de grens tussen Noorwegen en Rusland over, vooral voor visserijactiviteiten. Met het conflict kwam alles tot stilstand. Het is een heel vreemd gevoel.

© Hubert P. Klotzeck - ECM

Zie je “Our Time” als het logische vervolg op “Yeraz”, dat meer dan vijftien jaar geleden uitkwam?

Trygve Seim : Ja zeker, het is de volgende logische stap. Mijn muzikanten en ik begonnen samen te spelen in 2000. Frode Halti, die oorspronkelijk niet in de band zat, speelde mee tijdens concerten. We raakten bevriend en werkten als duo, aanvankelijk bij meer private aangelegenheden zoals feestelijke diners. We traden ook op tijdens concerten. Onze vriendschap hield stand en hij koos mij als getuige op zijn bruiloft! We bleven samen spelen. Dit album was eigenlijk een beetje impulsief. We waren in München, waar Halti en ik hadden opgetreden, en we ontmoetten Manfred Eicher. Hij stelde voor om dit album te verwezenlijken. De deadlines waren erg krap. Dus gingen we met Halti terug naar Noorwegen om de nummers in te studeren. Daarna kwamen we terug naar München waar we opnamen in de Himmelfahrtskirche met Manfred. Het was een vrij spontane beslissing.

Het 'Yeraz' album werd opgenomen in de Rainbow Studio in Oslo, terwijl 'Our Time' werd opgenomen in deze prachtige kerk vlakbij Manfreds huis in München. Deze kerk heeft een zeer speciale akoestiek en biedt verschillende klankkleuren. De relatie met de omgeving, de setting en het geluid is heel anders dan die we hebben in een studio.

We speelden bijvoorbeeld niet met koptelefoons en moesten naar elkaar luisteren. Dit beperkt het werk dat daarna gedaan kan worden, in tegenstelling tot de studio waar je constant apparatuur zoals microfoons en koptelefoons gebruikt. Het is niet alleen de relatie met het geluid en de interpretatie ervan. Alles is anders in een ruimte als deze, een omgeving met haar eigen geluiden. In de studio haal je niet alles uit de ruimte, zelfs niet als je met uitgebreide apparatuur werkt, met koptelefoons, en je de geluiden kunt variëren. Het is niet te vergelijken met een omgeving als die kerk. Je moet er niet alleen in spelen, maar je moet ook in harmonie zijn met wat het te bieden heeft, zijn eigen sonoriteit.   

Op het eerste gezicht klinkt de combinatie saxofoon/accordeon niet wat je ervan zou verwachten... Wat heb je eraan? Wat brengt jullie samen?
Trygve Seim : Er is zelfs een humoristische anekdote verbonden aan de geschiedenis en het ontstaan van de saxofoon. Na zijn reis naar Parijs raakte Adolphe Sax bevriend met een generaal in het Franse leger. De generaal klaagde bij Adolphe Sax over het zwakke geluid van de vele klarinettisten in militaire ensembles met koperblazers en percussie-instrumenten. Hij vroeg hem of het mogelijk was om de klarinet te transformeren om hem krachtiger en sonoorder te maken. En Adolphe Sax voerde precies dat uit. Dit verzoek was de oorsprong van de saxofoon. Het is best grappig, als je erover nadenkt, dat het instrument werd ontwikkeld om de kosten van de vele klarinettisten te drukken ...

Hetzelfde gebeurde, denk ik, met de accordeon. Dit instrument werd oorspronkelijk ontworpen en ontwikkeld om de dure orgels te vervangen die kleinere kerken zich niet konden veroorloven. Er was een economische reden voor het ontstaan van deze twee instrumenten.

Krijgen we ooit de kans om jullie live in concert te zien?

Trygve Seim : Dat moet je aan de tourmanager vragen! We hebben nog geen plannen gemaakt. Het album heeft nog een lange weg af te leggen...

Interview © Yves Tassin & Eric Therer (vrije vertaling: Jos Demol)  -  foto’s © France Paquay / Hubert P. Klotzeck
In samenwerking met JazzMania

ECM / Outhere

Lees hier de recensie