Tord Gustavsen

Een pianist met verschillende facetten



Van bij zijn eerste opname voor ECM, ‘Changing Paces’ (2003), vormde de Noorse pianist Tord Gustavsen al meteen een nieuw boegbeeld van de jonge Scandinavische lichting bij het label. Na zijn recente projecten in verscheidene combinaties keert hij voor ‘The Other Side’ terug naar de vertrouwde trioformule. Opmerkelijk daarbij is de fascinatie voor volkshymnen en Bach. “Wie met muziek bezig is, kan niet omheen Bach”.

© Hans Fredrik Asbjørnsen

Je cd kreeg de titel ‘The Other Side’ terwijl je een compositie tevens ‘Duality’ noemde. Hoeveel zijden heeft Tord Gustavsen, al dan niet verborgen?

Wel…al de diverse aspecten zijn uiteindelijk onderling met elkaar verbonden, ook deze van mijn zijprojecten. Die titel verwijst tevens deels naar de andere kant van virtuositeit en het samenspelen met anderen maar ook naar de manier waarop men luistert. Die laatste betekenis weegt uiteindelijk nog het zwaarst door. Het is een refereren naar de connectie tussen de muziek en een onvermijdelijk facet van het leven: de dood, de slaap en de eeuwige rust. ‘The Other Side’ is een album over rust en de andere zijde ervan.

De rode draad doorheen je opnamen is het minimalistisch spel tussen tijd en ruimte. Wat wil je uiteindelijk bewijzen?

Alles draait rond het wachten tot je geroepen wordt om te spelen. Eerder beginnen is nutteloos.

Heb je dan geen vaste manier van componeren en werk je niet met vooropgestelde deadlines voor jezelf?

Toch niet bewust. Het is telkens een poging om zo dicht mogelijk bij het gevoel van iets essentieels te komen, een melodische of harmonische structuur die tegelijkertijd heel open is zodat we elke avond de inhoud betekenisvol kunnen aanvullen. De basisideeën zijn dan ook steeds simplistisch maar raken hopelijk iets fundamenteels. De inspiratie om dit alles bij elk concert tot leven te laten komen, verschilt elke keer.

Hoe groot is het belang van de studio bij de opnamen?

De kern blijft de manier waarop de muzikant zelf speelt. Natuurlijk hebben de studio en de omgeving ook belang evenals de hele uitrusting, de microfoons en de geluidstechniekers. De Rainbow studio in Oslo, waar ik bijna al mijn platen opnam, beantwoordt aan deze vereisten.

Welk was deze keer de rol van Manfred Eicher?

Het repertoire was grosso modo op voorhand uitgewerkt. We hadden het eigenlijk ook zo kunnen opnemen. Maar eenmaal aanwezig, was Eicher als een vierde groepslid met de juiste oren en de juiste commentaar. Zijn suggesties waren telkens kort maar “to the point” waardoor het basisidee soms een heel andere betekenisvolle wending nam.

© Hans Fredrik Asbjørnsen

Het overlijden van je vaste bassist Harald Johnsen in 2011 deed je overschakelen naar een kwartet. Voor ‘The Other Side’ kies je opnieuw voor een trio met nog steeds drummer Jarle Vespestad en nu met contrabassist Sigurd Hole. Hoe kwam je bij hem terecht?

Ik kende hem al een aantal jaar. Toen ik een rustpauze inlaste voor mijn kwartet en terug wilde werken in trio dacht ik haast automatisch aan hem. Sigurd is een heel nederig iemand maar met een zeer creatieve geest. De manier waarop hij de meest uiteenlopende combinaties creëert, vormt een fundamentele stabiliseringsfactor. Zijn boogtechniek en zijn ervaring in de folk betekenen eveneens een enorme bron van rijkdom.

Je bewerkt een drietal koraalwerken van Bach. Vanwaar die fascinatie voor hem zowel bij jou als bij jazzmuzikanten in het algemeen?

Wie met muziek bezig is, in eender welk genre, kan niet omheen Bach. Hij was een compleet en perfect muzikaal universum op zich. Zijn harmonische structuren, de polyfonie, de voicings en zijn gift voor melodie blijven verbazen. Bij mij persoonlijk hebben die koralen diepe spirituele en muzikale sporen nagelaten want ik heb deze nog gezongen in de kerk. Ze geven mij nog steeds een gevoel van comfort en maken deel uit van mijn biografie als het ware. Aanvankelijk beperkte die invloed zich tot mezelf als luisteraar en koorzanger maar nadien wilde ik als muzikant die melodieën en harmonieën benaderen zoals we doen met jazzstandards. Let wel, het was zeker niet mijn bedoeling de muziek van Bach te verbeteren, dat zou pas echt een domme bewering zijn. Het ging er om ze te gebruiken om iets anders te creëren.

Je haalde tevens inspiratie uit Noorse hymnen. Geldt hiervoor eenzelfde redenering?

Helemaal. Die erfenis zit zelfs nog veel langer vervlochten in mijn leven dan Bach. Wanneer ik die muziek speel, hoor ik zelfs de teksten.

Hoe vertaal je de nieuwe cd naar het podium?

De tournee is net gestart en loopt tot januari volgend jaar. Na de recente eerste concerten is er reeds duidelijk sprake van een zekere evolutie wat voor heel wat voldoening zorgt. We proberen een gepast proportioneel evenwicht op te bouwen tussen getrouwe versies zoals die op de cd staan en bewerkingen die er van afwijken, aangevuld met stukken die telkens verschillen naargelang de zaal en het publiek. Ook nieuw materiaal en oudere composities van de kwartetten en de vorige trio’s zitten daartussen.

Je werkt momenteel aan een thesis over de psychologie van improvisatie.

Het is een samenbrengen van mijn theoretische interesse en de tijd die ik besteed aan het lezen van psychologie enerzijds en mijn ervaringen als muzikant anderzijds. De uiteindelijke bedoeling is een theorie uit te werken die een praktisch nut heeft in het dagelijks leven. Daarbij tast ik de parallellen af tussen het leven en de menselijke relaties aan de ene kant en de relatie tussen muzikant en muziek aan de andere kant. Uiteindelijk blijft de muziek de kern van alles. De theorie reflecteert dat en kan je helpen om beter te spelen, of niet.

INFO:

www.tordg.no
http://www.tordgustavsen.com/


CONCERTEN Tord Gustavsen Trio :

13.09 – Flagey
14.09 – De Roma

© Georges Tonla Briquet