Tom Bourgeois, muziek maken als fotograferen

« Murmures/Rumeurs » zal de luisteraar misschien intrigeren en hem ongetwijfeld verrukken. Interview met de componist/saxofonist over dit ambitieuze project.


Vanwaar komt het idee om een dubbel album te produceren waarvan beide elkaars spiegelbeeld zijn ?

Ik denk dat het kwam door een gesprek met een bevriende fotograaf die me leerde dat in film de kleuren op de negatieven omgekeerd zijn. Ik dacht, waarom zou ik dit concept niet toepassen op mijn muziek. Stel je voor dat ik de negen nummers van het album I een bad gaf zodat ze een andere kleur krijgen. Van daaruit werd het concept van deze twee secties ontwikkeld.

En ook het idée van twee verschillende formaties…

Ik had al heel lang een geweldig ensemble in gedachten. Al toen ik het Conservatorium verliet, speelde ik met deze muzikanten, er was toen nog geen sprake van Veronika Harcsa. Omdat ik ook veel componeer voor de cinema, bedacht ik dat het een goed idee zou zijn om een stuk te nemen en het op een andere manier af te werken, soms heel dichtbij, soms heel ver weg, het is een spiegel maar een die niet zou reflecteren, die niet de hele tijd hetzelfde laat zien. Er zijn dingen die verborgen kunnen worden, die we niet hoeven te weten, andere kunnen we dan weer herkennen. Niet alles hoeft een strikte kopie te zijn, variaties zijn mogelijk.

Het concept komt na de muziek en belemmert het luisteren niet …

Het tweede album is gewoon complexer, dichter, het duurt een uur, het eerste 45 minuten.

Ravel stond ook al op je vorige album...

In het eerste project van “Murmures”, dat al een dubbelalbum was, had ik het hele strijkkwartet van Ravel opnieuw gearrangeerd voor de groep. Omdat er vier delen zijn en wij met vier, heb ik elk deel opgedragen aan een van de instrumentalisten van de groep: de accordeon, de sopraansax, de stem van Loïs en de laatste met de gitaar. Voor dit album heb ik ook het eerste deel van "Sonatina III" gearrangeerd. Later brachten we een "live" uit waarop de tweede beweging van de sonatina stond. Met dit derde deel is de cyclus rond. Het is mijn ietwat koppige kant: als ik aan een verhaal begin, ga ik graag door tot aan het einde. Het zijn de impressionistische kleuren van Ravel of Debussy die mij doen spreken.

Ravels meer verfijnde kant met het quintet laat hem ook meer jazzy klinken...

In de eerste "Murmures" waren er meer arrangementen. Hier wilde ik meer eenvoud, een verlangen om zo verfijnd mogelijk te zijn in tegenstelling tot het album met de grote formatie die meer gearrangeerd is. Vandaar de indruk van vloeibaarheid die je in de jazz terugvindt.

Er is ook de muziek van John Dowland die weer meer aandacht kreeg sinds Sting een volledig album met zijn muziek heeft opgenomen…

Net als bij Bach, is het muziek waar geen leeftijd op staat... Er zijn een paar juweeltjes per eeuw die altijd zullen worden gespeeld. Er is een vorm van eenvoud, van emotie die overkomt in deze muziek. Er is de kamermuziekkant die ook aan mijn universum kleeft, het feit dat er geen bas of drums is, we zitten in kamerjazz. Ik had Veronika Harcsa een paar Dowland-nummers horen zingen, en dus arrangeerde ik dit nummer met haar in gedachten.

Er staat ook een compositie op van Loïs Le Van…

Ik vraag hem voor elk album graag om een compositie. Hij heeft zijn eigen stijl en deze werkt uitstekend voor de groep.

Loïs is echt een zanger die origineel uit de hoek kan komen…

Loïs, je wordt door hem geraakt ofwel niet, hij is een beetje een anti crooner en geen charmeur. Zijn timbre is vrij verfijnd. Mijn muziek past uitstekend bij hem. Ken je Gábor Winand ? Hij stierf vorig jaar, ik had hem graag uitgenodigd. Het was Loïs die me hem liet ontdekken.

Met uitzondering van « Soir 29 », dat ik in 2015 schreef, zijn alle composities nieuw. We maakten er een orkestversie van en een voor het quintet, en het is duidelijk hetzelfde stuk voor twee verschillende formaties.

Noem me eens een aantal mensen die je beïnvloed hebben…

Arvo Pärt, Duke Ellington en Count Basie, Mingus, Gil Evans, … die zijn topklasse. De BJO ook voor bepaalde dingen, ze zijn wat traditioneler, maar met bepaalde arrangeurs hebben ze heel moderne dingen gedaan. Voor mijn muziek was ik op zoek om buiten de lijntjes van de big bands te kleuren, om riffs en lange solo's te vermijden. Dorian speelt de hele harmonische partij, Laurent en Thibaut spelen geen akkoorden. Ik heb ze in de sectie geïntegreerd. Thibaut speelt niet alleen de accordeon, maar ook een instrument dat tussen de harmonica en de accordeon ligt maar met een verschillend timbre. Ik heb veel gezocht om diverse geluiden naar voor te brengen.

Er wordt weinig geïmproviseerd…

Er zijn een paar nummers waarop er behoorlijk geïmproviseerd wordt (het tweede en vijfde nummer), en er zijn veel dingen die compleet uitgeschreven zijn. Ik wilde een balans tussen beiden. Afwisseling zorgt ervoor dat ik tot het einde naar een album blijf luisteren. Nuanceren was mijn rode draad.

Waarom staan er niet meer Franse teksten op ?

Er zijn twee redenen: de klank van de taal, de vorm van muzikaliteit die je in het Engels aantreft, is niet hetzelfde in het Frans. Veronika Harcsa zingt echter wel op één nummer in het Frans. Ook: François heeft in de Verenigde Staten gewoond en voelt zich meer op zijn gemak bij het schrijven in het Engels. Hij probeerde een nummer in het Frans, maar het lukte hem niet. François is een geweldige tekstschrijver die mijn muziek goed vat. Hij schrijft teksten waarvan de symboliek op verschillende manieren kan geïnterpreteerd worden. Bijvoorbeeld, "Left on the Napkin" en "The Familiar Note" is de ontmoeting in het diepe zuiden van de Verenigde Staten tussen een man en een vrouw; er is iets vreemds gebeurd tussen hen en François geeft het standpunt van de man op de ene tekst weer en het andere stuk geeft het standpunt van de vrouw.

Tekst © Jean-Pierre Goffin (vrije vertaling: Jos Demol) – foto’s © Tibor Radvanyi
Een samenwerking JazzMania / Jazz'halo

In concert
telkens : eerste set met quintet en de tweede set met het grote ensemble

Brussel, Jazzstation, 9 april 2022
Paris, 360 Music Factory, 19 mei 2022

Koop hier : Neuklang Records

Lees de recensie HIER