Sophie Tassignon – Sophie's geluk

Als auteur van een prachtig en onthutsend album - "Khyal" uitgebracht door W.E.R.F. - legt deze Belgisch-Berlijnse zangeres het ontstaan uit van deze hoopgevende uitdaging!


Een album gezongen in het Arabisch door iemand die de taal in eerste instantie niet sprak lijkt misschien een verrassende keuze. Wat zijn de redenen hiervoor ? Hoe is deze beslissing tot stand gekomen ?

Sophie Tassignon : In feite was het een uitdaging die bij toeval ontstond toen ik Syrische vluchtelingen ontmoette in Berlijn. In 2016 hoorde ik dat er 131 vluchtelingen in een plaatselijke sporthal waren gepropt. Een buurman vertelde me dat ik kon helpen door daar eten te serveren. Dus ging ik er een paar keer per week heen om mezelf nuttig te maken.

Na een paar weken herkende ik een aantal Syriërs. Ik werd geïnspireerd door een initiatief in Doornik: een man zei dat er drie weken later 600 Syriërs zouden arriveren met de bus, dus zocht hij 600 peetouders. Ik vond dit zo'n prachtig initiatief en wilde hetzelfde doen in Berlijn. Dus koos ik een Syriër en hielp hem met alles wat ik kon: papierwerk, doktersafspraken, onderdak vinden, de Duitse taal oefenen, enz. Hij en zijn neef en vrouw hebben zelfs een paar weken bij mij gelogeerd. Het was een onvergetelijke ervaring!

Het verschil tussen onze culturen was een schok voor ons allemaal! Maar in tegenstelling tot hen leefde ik in 'mijn' omgeving, terwijl zij moesten integreren om te overleven. Ik wilde een klein deel van hun levensreis delen door 'hun' taal te leren en te proberen 'hun' cultuur te begrijpen zonder te oordelen. Dit alles om te zeggen dat ik me na twee jaar realiseerde dat ze niet geïnteresseerd waren in jazzmuziek. Ze wilden gewoon naar Arabische muziek luisteren. Zelfs westerse pop was niet echt hun ding. Ze vertelden me dat ze de teksten niet begrepen, en toen kreeg ik het idee: Als ze naar jazz met Arabische teksten zouden luisteren, zouden ze deze muziek dan wel leuk vinden ? En ik ging aan de slag...

Heb je de gelegenheid gehad om ze achteraf naar je plaat te laten luisteren ? Aan deze mensen zelf of aan anderen uit Syrië en, meer in het algemeen, uit het Midden-Oosten ? En zo ja, wat was hun reactie ?

Sophie Tassignon : Natuurlijk ! Mijn Syrische vriend waarmee alles begon zingt de refreinen als hij bij mij thuis komt. En dat is echt ongelooflijk ! Op dit soort momenten denk ik terug aan de afgelopen zeven jaar en hoe ons leven zich heeft ontwikkeld. Hij spreekt perfect Duits, studeerde af als ingenieur en ik heb dit album in mijn handen... Mijn Syrische vrienden zijn me op een bepaalde manier heel dankbaar. Want integreren was niet gemakkelijk en ze vertelden me dat dit project iets positiefs over hen liet zien.

Wat betekent 'Khyal' ? Waarom deze titel ? En waar gaat het gelijknamige nummer op het album over ?

Sophie Tassignon : "Khyal' betekent verbeelding, gedachte, idee, meditatie, reflectie... Het paste dus goed bij dit project, dat improvisatie inhoudt op basis van de thema's en ook het idee, de gedachte, de droom dat verschillende culturen samen kunnen komen om iets nieuws en waardevol te vormen. Ik wil tonen dat onze wereld openstaat voor de verschillen van anderen en ze naast elkaar laten leven.

Het gelijknamige lied vertelt over het verlangen om de andere persoon te zien die hij zich voorstelt in de winter koude. Hij herinnert zich het verleden met haar, beeldt zich in dat hij in haar armen slaapt, denkt haar te zien, rent haar achterna, maar keert alleen terug, met lege handen.

De combinatie van Arabische zang en hedendaagse jazzmuziek is origineel en zeer geslaagd. Denk je dat dit album artiesten uit de Maghreb en het Midden-Oosten kan aanmoedigen om deze mix van culturen te omarmen, en zo kan helpen om de eerder gescheiden werelden van Arabische en westerse muziek dichter bij elkaar te brengen ?

Sophie Tassignon : Ik vind het leuk om te denken dat de wereld steeds meer geïnspireerd raakt door andere culturen. Ik verwacht niet dat mijn album andere mensen zou inspireren om zoiets te doen, maar als dat zo is, zou ik erg ontroerd zijn! Maar dan moeten muzikanten in Arabisch sprekende landen er wel naar luisteren, en om dat te doen moet je, denk ik, connecties in de media hebben om ze te laten weten dat het bestaat. Het is mijn droom om concerten te geven in landen als Jordanië, de Arabische Emiraten en zelfs Saudi-Arabië, waar een dialect wordt gesproken dat lijkt op het Levantijns. Ik zou graag muzikanten inspireren om samen te werken over de grenzen en culturen heen. Het zou een prachtig vehikel zijn voor een vredesboodschap…

Het is een artistieke inspanning die de moeite waard is. Misschien moet het ook promotie en concerten in de Maghreblanden omvatten, waar een kleine maar nog schuchtere jazzcultuur zijn intrede heeft gedaan, met name in evenementen met internationale artiesten zoals het Carthage Jazz Festival of Tanjazz in Tanger, Marokko. Wat vind jij hiervan ?

Sophie Tassignon : Dat zou een droom zijn !

Luister je wel eens naar 'klassieke' liedjes uit de Arabische wereld ? Zoals Mohammed Abdel Wahab, Asmahan, Fairuz of Oum Kalthoum ?

Sophie Tassignon : Ik luister af en toe naar Fairuz en Oum Kalthoum, maar ook naar Mohammed Abdel Wahab, van wie ik erg hou. Fairuz had een periode waarin ze Arabische liedjes zong met jazzmuziek... Ik geef de voorkeur aan haar Arabische muziekperiode, omdat dat haar roots liggen. Ze werd niet ondergedompeld in jazzmuziek. Net als ik, die niet ondergedompeld ben in Arabische muziek. Als ik zou proberen die muziek te kopiëren, denk ik niet dat de Arabieren erg onder de indruk zouden zijn... Maar de kleur van Fairuz' stem en haar onnavolgbare manier van zingen zijn prachtig, zelfs tijdens haar jazzperiode...

De Canadese trompettiste Lina Allemano, die op een paar nummers meespeelt, is een meesterlijke performer. Hoe leerde je haar kennen ?

Sophie Tassignon : Lina Allemano maakt al heel lang deel uit van de Canadese scene en Peter Van Huffel, die Belgisch-Canadees is, kent haar al sinds hij in Toronto studeerde. Toen ze vaker naar Berlijn begon te komen, ontwikkelden we een vriendschap. Ik vond haar spel zo voortreffelijk dat ik haar vroeg om mee te spelen op drie van de nummers op het album. Ze is echt een uitstekende muzikante!

Wat zijn de essentiële kwaliteiten die je zoekt in een muzikant en hoe heb je de andere muzikanten geselecteerd met wie je hebt samengewerkt op "Khyal" ?

Sophie Tassignon : Ik ben op zoek naar muzikanten die zowel een heel persoonlijke taal hebben als het vermogen om met veel energie te spelen als dat nodig is. We moeten contrasten in de stukken kunnen hebben. Het moet vol zachtheid zijn, maar soms ook kunnen exploderen. Dus koos ik voor Peter Van Huffel omdat hij de band en het publiek nog hogere intensiteit kan bijbrengen.

Wat de gitarist, Hub Hildenbrand, betreft, zijn geluid is magnifiek. Het is een geluid en een manier van spelen waardoor je elke noot wilt volgen. Hij vertelt een verhaal, zoals in zijn introductie van 'Time Is Your Only Healer'. Ik smelt als ik het hoor. Onze wegen zijn echter gescheiden en hij is vervangen door de uitstekende Peter Meyer, die heel anders speelt. Hij heeft een meer elektrisch geluid, wat een nog groter contrast creëert tussen de Arabische teksten en de muziek in dit project.

Roland Fidezius speelt in de band Gorilla Mask en ik wilde hem er graag bij hebben. Hij is stabiel als een rots. Ik hou van de muzikaliteit van zijn baslijnen.

Mathias Ruppnig heeft een heel 'modern jazz'-geluid en dat is precies wat ik zocht in de drummer voor dit project. Hij heeft ook een energie die je tegen de grond kan slaan als hij een solo begeleidt en de solist hem meeneemt. Dat zijn magische momenten op het podium! Ik heb de indruk dat het podium in brand staat tijdens de solo's!

Vormt dit album, "Khyal", een uitzondering in je carrière ?

Sophie Tassignon : Ik hoop van niet! Ooit ben ik van plan om een album te maken met teksten van een dichteres uit de Arabische Emiraten: Ousha Bint Khalifa. Ze werd geboren in 1920 en stierf in 2018. Ze was erg bekend en geliefd bij haar volk. Ik wil de gedichten van een Arabische vrouw tot leven brengen via mijn muziek. Het zal veel werk zijn, want ik moet elk gedicht uitvoerig leren voordat ik iets kan componeren, maar het is een droom. Dat gezegd hebbende, wil ik me concentreren op een meer elektro-akoestisch project met Palestijnse teksten. Idealiter zou ik Arabisch en Hebreeuws mengen, maar ik spreek die taal niet echt. Dus Palestijnse gedichten...

Een mix van Arabisch en Hebreeuws: nog zo'n origineel idee om vrede te brengen in een wereld die dat nodig heeft ! We zouden ons bijvoorbeeld een samenwerking kunnen voorstellen tussen jou en een Hebreeuws sprekende zangeres...

Sophie Tassignon : Zeker! Maar dat is niet gemakkelijk te organiseren...

Je platen hebben altijd een sterke identiteit. Maar wat waren je eerste muzikale invloeden ?

Sophie Tassignon : Ik ben sterk beïnvloed door klassieke muziek, waarmee ik ben opgegroeid. Ik speel al piano sinds mijn vierde, dus ik heb Chopin, Bach en Mozart leren kennen, die ik tot op de dag van vandaag met veel plezier speel. Daarnaast waren mijn eerste niet-klassieke muzikale invloeden de Beatles. Daarna kwamen Sting, Joni Mitchell en de grote jazzklassiekers zoals Ella Fitzgerald, Bill Evans, Monk, Miles, enzovoort.

Hoe zou je Berlijn, de stad waar je woont, muzikaal situeren (en in het bijzonder vanuit het oogpunt van jazz en geïmproviseerde muziek) ?

Sophie Tassignon : De jazz die hier wordt gespeeld is zeer experimenteel. We experimenteren graag met het geluid dat we produceren en kijken wat het doet. Ik hou van deze onbevangenheid en dit verlangen om iets te ontdekken dat niet altijd opwindend is, maar wel een ervaring. Je laat je meeslepen door een geluid. Is het niet geweldig om je daaraan over te geven ? Dan zijn er jazzconcerten met soms heel hoekige composities en veel improvisatie. Ik zou zeggen dat dat het overheersende type jazz is in deze stad, dus het is of volledig geïmproviseerde klanktextuur of hedendaagse jazz. In ieder geval veel improvisatie !

Waar vinden je volgende concerten plaats ? Zijn er concerten in België ?

Sophie Tassignon : Na Jazz Brugge spelen Khyal en ik op 16 januari 2024 op het Brussels Jazz Festival in Flagey. We hebben ook concerten gepland in Duitsland in de Schlot in Berlijn (15/1/2024), de Musikbunker in Aken (18/1/2024) en de Domicil in Dortmund (19/1/2024).

Interview © Pierre Dulieu (vrije vertaling: Jos Demol)  -  foto’s © France Paquay
Een samenwerking JazzMania / Jazz’halo

Sophie Tassignon : Khyal
W.E.R.F. / N.E.W.S.

lees de recensie van Georges Tonla Briquet