Rachael Cohen

De levendige aanwezigheid van Rachael Cohen op het podium en haar manier van spelen zorgen altijd voor een sfeer en klimaat van positiviteit en energie, zelfs in de meest verrassende omstandigheden.

"Beter dan dit wordt het niet", schreef de in Newcastle woonachtige criticus Lance Liddle toen de op de Shetlandeilanden geboren, in Londen woonachtige altsaxofoniste Rachael Cohen op 4 januari 2021 op het hoofdpodium van Ronnie Scott's optrad (*). Het was nog maar het begin van het jaar, maar hij stelde haar optreden meteen als een kanshebber voor concert van het jaar: “Hoewel het nog een dag is voor Twelfth Night, heb ik al vier namen genoteerd voor als de polls later komen.”

Dit was geen normaal optreden voor een live publiek. Het was tijdens de lockdown, de club was helemaal leeg op de band zelf en een paar technici na; Lance Liddle had het via een livestream bekeken. Maar dat is de sterkte van Cohens communicatie door haar spel, en de ongelooflijke verstandhouding die ze opbouwt door middel van haar verhalen en aankondigingen, ze overstegen de bijna volledige afwezigheid van publiek.

Mensen hebben de neiging om aan te nemen dat die communicatieve vaardigheden aangeboren zijn, maar - zoals ze benadrukt - dit is een aspect van haar vak waaraan ze hard heeft gewerkt. "De eerste keer dat ik in Ronnie's speelde, stelde ik een script samen met elk woord dat ik ging zeggen, en ik oefende om het voor de spiegel uit te spreken". Mensen complimenteren haar soms met zinnen als "Je bent zo getalenteerd". Ze lacht en geeft me de ironische knipoog waarmee ze enorm in de verleiding komt om te antwoorden: 'Oh. Als ik dat eerder had geweten, dan had ik niet zo hard gewerkt!”

De reputatie dat ze een buitengewoon talent is draagt ze al mee sinds haar studententijd. Ze bracht haar tienerjaren door in Edinburgh en was er leerling aan de Edinburgh School of Music. Op haar veertiende had ze haar eerste solo-altsaxofoonstoel in een bigband; het was eveneens de rol die ze heeft in zowel het National Youth Jazz Orchestra of Scotland als het Tommy Smith Youth Jazz Orchestra.

Bij de keuze voor een muziekschool kreeg Cohen beurzen aangeboden om jazzsaxofoon te studeren aan alle conservatoria in Londen, maar ze verkoos het Conservatorium van Birmingham. Een van de eerste dingen die een "buzz" veroorzaakte was het hoge niveau waarop ze het toetsenbord beheerste evenals haar op zicht lezen. "Ik heb een lange weg afgelegd op de piano", herinnert ze zich. Klassieke studenten vroegen haar plotseling vaker en vaker als begeleidster. En toch, met de typische generositeit, schrijft ze die vaardigheden op het toetsenbord toe aan het feit dat ze tijdens haar middelbare schooltijd in Edinburgh hard heeft gewerkt bij een bijzonder inspirerende muzikante en lerares, Lynda Cochrane, een muzikante met een enorm scala aan activiteiten.

Pianiste Lynda Cochrane was een duidelijk rolmodel voor de diverse muzikale rollen die Cohen tegenwoordig zelf opzoekt: “Ik fris mijn jazzkennis op met een gig in de Oxford Tavern. Maar ik speel ook funk en soul grooves voor breakdancers. En ook in Ronnie Scott's en The Vortex vind je me terug. Ik maak ook deel uit van blazerssecties voor hiphopgroepen en zangers. Ik doe dit allemaal omdat ik al die dingen graag doe.”

Mensen van de jazzcursus op het conservatorium in Birmingham herinneren zich nog goed hoe ze de mond van o.a. Donny McCaslin deed openvallen met haar spel en ook met haar schrijven maakte ze indruk op Dave Holland. Zodanig zelfs dat hij composities van haar mee nam naar zijn studenten aan de New School in New York.

Die openheid om met verschillende mensen te werken past bij haar karakter. Ik hoorde een opmerkelijk optreden met standards tijdens het Herne Bay Jazz Festival dat ze met veel panache en flair in goede banen leidde. Terwijl ze houdt van een breed scala aan muzikale activiteiten en om met musici uit verschillende disciplines te werken, heeft ze logischerwijs een andere benadering als het gaat om het ontwikkelen van haar eigen composities: “Voor mijn originals wil ik dat alleen bepaalde mensen mee doen. Om iets zo goed mogelijk op te bouwen, moet je de mensen echt kennen. Een sound creëer je niet van de ene op de andere dag.”

Met haar aanstekelijke lach beschrijft ze een moment in het proces van het ontwikkelen van tunes waar ze vooral van geniet: “We werken het aan alle kanten bij. Laten stukjes weg... Ik merk dat mijn muziek echt werkt als het niet meer van mij is. Als ik het kan horen en zeggen: ‘Wie heeft dat geschreven – Oh… IKZELF!!!’.”

Die positieve energie, die drive, maken ook voor Rachael Cohen als lesgeefster dingen mogelijk. Ze werkt nu met ensembles aan de Royal Academy of Music. In september 2021 trad ze toe tot het onderwijzend personeel van de Guildhall School. Hoe is dat gebeurd? Een leerling van de school was zo enthousiast dat ze buiten de lessen verder wilde studeren bij haar, het duurde niet lang voordat die gretigheid zich ook over de jazzfaculteit verspreidde - en ze vroegen Rachael om fulltime bij hen te komen onderwijzen, zodat ook de andere studenten ervan konden genieten.

Ze valt ook in de smaak bij invloedrijke programmamakers die haar graag boeken:

Tony Dudley-Evans uit Birmingham zegt: "Ik moet toegeven dat ik vaak op mijn hoede ben voor straight-ahead spelers, maar Rachael Cohen is er altijd zo inventief en creatief mee geweest, ik hou van haar spel."

En Sarah Weller van Ronnie Scott's zegt: "Als persoon is het heerlijk om bij haar in de buurt te zijn. En haar enthousiasme voor jazz en het voorstellen van de volgende generatie maakt haar een ideale gast voor onze Late Late Show.”

Zij is permanent bezig met optredens. Tussendoor past ze er ook een aantal reizen naar New York in. Maar als artiest heeft ze tot nu toe slechts één album op eigen naam, “Half Time” (Whirlwind Recordings, 2013), met een prominente rol voor gitarist Phil Robson. De kritische reacties op dat album waren unaniem positief, maar er zat iets in dat haar nog steeds verbaast: het legde de nadruk op de affiniteit in haar spel met dat van Lee Konitz. Bijna tien jaar later is ze nog steeds verbluft door dat hokjesdenken. “Je komt er niet achter hoe je één ding moet doen door maar naar één ding te luisteren. Ik luisterde toen veel meer naar tenorspelers.” En altspelers? “Parker. Nog steeds. Parker forever!!!"

Een bijzondere focus van luisteren is Joe Lovano: "Hoeveel heb ik naar hem geluisterd ? VEEL!" Terwijl ze over zijn spel praat, geeft het de richting aan naar het soort spel dat ze nastreeft. En wat heeft ze eraan om naar hem te luisteren? "Zijn sound. De individualiteit in die sound. De eigenheid van het concept. De eerste keer dat je Lovano hoort, kan het moeilijk zijn om te ontcijferen wat hij eigenlijk aan het doen is - maar dan probeer JIJ dat. Hij is zo'n ervaren saxofonist. Zo expressief en zo dynamisch, de zachtheid van zijn geluid is verbazingwekkend. Zijn toon heeft de warmte van hout. Hij speelt altijd met een groot bereik. Het is ook zo'n aardige vent. Een goed mens. That's my guy! ”

Voor deze Internationale Vrouwendag-feature vroeg ik Rachael Cohen of ze zich als rolmodel beschouwt voor jongere spelers. Ze verzet zich tegen stereotypering. Ze zegt: “Ik heb een grote persoonlijkheid en ik weet dat het me heeft geholpen om te navigeren door wat een moeilijke industrie voor vrouwen kan zijn (ik heb mijn deel gehad!) maar het idee om een rolmodel te zijn wordt aan vrouwen op een totaal andere manier opgedrongen dan bij mannen. Alleen omdat we vrouwen zijn, moeten we rolmodellen zijn?! Het is een grote verantwoordelijkheid. Ik hoop alleen dat ik door mijn spel jongere mensen, en vooral vrouwen, kan inspireren om het proces te vertrouwen. Er zijn geen shortcuts - het is een levenslange toewijding aan je instrument en aan de muziek. Dus geniet ervan!”

En nu we het toch over plezier hebben, het wordt hoog tijd dat meer mensen weten hoeveel plezier Rachael Cohen in haar spel stopt, voor andere muzikanten, voor studenten en voor het publiek. Ze is een positieve levenskracht en een werkelijk opmerkelijke muzikante.

Tekst © Sebastian Scotney / London Jazz News (vrije vertaling: Jos Demol)  -  foto’s © Monika S. Jakubowska
(*) De foto’s van Monika S. Jakubowska, dateren van een later concert in Ronnie Scott’s in April 2021.

Rachael Cohen is a Vandoren endorsee.
She plays a Yamaha Custom Z alto saxophone.
Mouthpiece: Vandoren S+ / 7 Star.
Reeds: Vandoren V16s, 3 strength.