Ontmoeting in Estland : Chris Thile

Voor zijn avondconcert, ontmoette de mandolinespeler het publiek van de US Corner in de bibliotheek van Viljandi, een initiatief van de Amerikaanse ambassade in Tallinn. Hier zijn enkele fragmenten uit het gesprek.


De herkomst van zijn instrument

De mandoline is van oorsprong Italiaans, maar deze is anders met een platte achterkant, zij is gemaakt in de jaren 1920 in een zeer goed atelier in Michigan, de F-sleutelgaten zijn iets breder en het bovenvlak is meer gebogen, terwijl de meeste traditionele mandolines een plat vlak hebben. Ik vind dat de gebogen fronten meer rijkdom geven aan de boventonen, de noten klinken duidelijker met deze vorm van bovenblad. Het instrument is precies zo gestemd als een D-G-L-D viool.

De manier om de muziek van J.S. Bach te benaderen

Er is natuurlijk herhaling/herhaling/herhaling nodig, maar ik weet zeker dat er ook het vermogen is om de muziek in je hoofd te zingen, om een stuk alleen in je hoofd te kunnen spelen, maar op een bredere manier; het gaat niet alleen om het vatten van de muziek, maar wel om het lezen van een partituur. Ik denk dat er een tendens is om de muziek te lezen en gewoon correct te spelen, wat het tegenovergestelde is van de muziek aan iemand aan te bieden, de muziek te beleven die je speelt en niet zomaar te spelen. Als ik Bach speel, gaat het erom dat ik de muziek eerst begrijp en niet alleen uit het hoofd leer. Het is een beetje zoals de muziek waarmee je bent opgegroeid, het zit in je hoofd. Ik denk dat de beste manier om Bach te spelen, bijvoorbeeld, niet is om het stuk uit het hoofd te leren, maar om het stuk in de eerste plaats te behandelen als een folk song, om het een deel van je leven te laten worden. Je moet zo snel mogelijk van de partituur af, zodat je een persoonlijke relatie kunt opbouwen met de klank van het stuk dat je speelt.

De dagelijkse praktijk

Ik speel elke dag, maar niet als een metronoom. De metronoom is niet vast, onwrikbaar, hij kan Bach beter spelen dan jij, maar laten we menselijk zijn, laten we onze impulsen volgen, en laten we ervoor zorgen dat we muziek spelen zodat de mensen die naar je luisteren bij je zijn, mee kunnen bewegen, mee bewogen kunnen worden. Ik erger me soms aan muzikanten die de enige zijn die geraakt worden door wat ze spelen, ze geven de luisteraar niet de kans om met hen samen te werken. Als ik sommige musici Bach hoor spelen, voel ik geen uitnodiging aan een ander mens om een ervaring in hun hart te delen. Dit stuk is briljant, maar je voelt de noten niet, het duurt soms even en geleidelijk wordt je meegenomen in de muziek. Je muzikale ervaring moet niet star zijn, maar je moet drijven op de muziek en zo vrij mogelijk zijn.


De muziek beleven

Ik ben me er niet altijd van bewust dat ik beweeg terwijl ik speel, ik zweef gewoon. Een van de dingen die muziek uitstekend kan is ons fysiek veranderen: als de muziek opkomt, voel je iets veranderen in je lichaam. In de Verenigde Staten leven we nu in een moeilijke tijd: iets drinken met iemand waar je het niet mee eens bent is moeilijk; een bar binnengaan, ik ben links, er is geen reden voor mij om een gesprek aan te gaan met iemand die rechts is. En dat is volledig contraproductief, we vinden geen reden om met iemand te praten, om redenen te vinden om iemand genoeg te respecteren om te luisteren naar wat hij zegt. En ik weet zeker dat muziek iets is dat ons kan 'ontwapenen', dat ons, links of rechts, respectvol maakt. En we kunnen allebei op dezelfde muziek dansen. OK, je denkt het tegenovergestelde van wat ik denk, maar ik denk dat het de fysieke kracht van muziek is om ons als mensen te veranderen en ons te verenigen, ongeacht waar we vandaan komen of wat we geloven, gewoon voor een paar ogenblikken.

Traditionele muziek relevant maken voor een nieuw publiek

Het is iets waar ik ook druk mee bezig ben. Moeten we Bach spelen zoals het honderden jaren geleden werd gespeeld? Voor mij is het een geluid waar ik van hou en dat zou altijd  zo moeten blijven, maar je moet je geen zorgen maken dat het verdwijnt alleen omdat je het op een nieuwe manier benadert, het is het resultaat van nieuwe experimenten. Wat ik tegen traditionalisten zou willen zeggen is dat ze zich geen zorgen moeten maken, hun muziek is zo mooi dat er met nieuwe oren naar geluisterd moet worden. Je moet naar traditionele muziek luisteren als een opeenvolging van noten, een mooie muzikale frase, het is een bouwsteen zoals een lego waarmee je kunt bouwen, nieuwe dingen kunt namaken. Traditie en vernieuwing liggen zo dicht bij elkaar dat we er steeds weer op terugkomen en we kunnen traditie alleen gebruiken om de cultuur in stand te houden.


Naleving van de regels

Er zijn onveranderlijke regels, maar je muziek moet aanslaan bij je publiek, een fysieke reactie uitlokken. De luisteraar moet zich betrokken voelen, maar je hoeft de regels niet te breken voor de zaak. Kijk naar Federer als hij speelt, hij speelt volgens de regels, maar past ze zo creatief aan, elke tennisser handelt anders in zijn spel, daarom zijn de regels niet veranderd. De regels moeten worden nageleefd, maar wat ze betekenen voor de ene persoon is niet hetzelfde als voor de andere. Wat belangrijk is, is om een diep en persoonlijk antwoord te geven. Het is hetzelfde met muziek. Alles wat ik in muziek hoor weerklinkt op verschillende manieren in mijn lichaam, wat je vanavond tijdens het concert zult horen is wat zich in mijn hoofd afspeelt.

Tekst © Jean-Pierre Goffin  -  foto’s © Rene Jakobson

Chris Thile is op 6 november 2022 in de Roma in Antwerpen
Reserveer HIER

Entretien en français:

Nonesuch
BANDCAMP




https://www.christhile.com/