Naïssam Jalal : dokter ondanks zichzelf

Er is iets veranderd bij Naïssam Jalal. Ze zegt dat het gewoon een kwestie van volwassenheid is, dat ze ouder wordt, natuurlijk, en dat ze onvermoeibaar haar weg vervolgt. Met onder haar arm een "Healing Rituals" die de luisteraar goed doet! Een gesprek...


Allereerst wil ik je feliciteren met de creatie van dit prachtige album. Het is nochtans het resultaat van een pijnlijk moment in je leven...

Naïssam Jalal : Inderdaad. Maar eigenlijk zijn er veel dingen die me hebben aangezet tot het maken van deze plaat. Niet alleen wat ik heb meegemaakt... Hoewel daar mijn inspiratie vandaan komt. Ik denk dat "Healing Rituals" de logische voortzetting is van mijn werk dat muziek probeert te verbinden met spiritualiteit. "Quest of the Invisible" was de eerste stap... Deze is een logisch vervolg.

Toen ik in het ziekenhuis lag, kwam er een vriend op bezoek die muziek speelde in mijn kamer. Ik voelde mij daar echt goed bij. Later dacht ik eraan dat het goed zou zijn voor andere zieke mensen als ik doorgaf wat ik had mogen ontvangen. Op mijn beurt ging ik spelen op oncologieafdelingen, waar ik patiënten ontmoette die in de revalidatiefase zaten, maar soms ook in de palliatieve zorg, mensen die wisten dat ze niet lang meer te leven hadden. Het was een heel intense beleving, en ook een heel mooie. Het was een ervaring die me ertoe bracht om de "genezingsrituelen" te schrijven.

Het is een lange reis. Ik leg dit naast het feit dat na elk concert, heel lang al, mensen me vertellen dat mijn muziek hen deed huilen. Dat het hen een goed gevoel gaf. Als mijn muziek die kracht heeft, dan moet ik doorgaan op die weg.

Elk ritueel is verbonden met een natuurlijk element dat ons omringt. Is deze relatie met de natuur belangrijk voor jou ?

Naïssam Jalal : Ja, de plaat is ook een weerspiegeling van mijn vraagtekens bij de natuur. Als je in een ziekenhuis ligt - of zelfs als je in de maatschappij leeft - ben je volledig afgesloten van de natuur. Maar de natuur is een bron van rust, ze geeft ons de energie die we nodig hebben.

Kunnen we het hebben over een overgangsalbum ? Je speelt al geruime tijd met dezelfde muzikanten…

Naïssam Jalal : Claude Tchamitchian speelde al op "Quest of the Invisible" ... Ik blijf met deze muzikanten spelen. Er is geen onderbreking, maar de voortzetting van de weg die ik volg. In feite is alles nauw verbonden met mijn innerlijke levenspaden, met reflecties. Ik ben een mens: ik word oud, ik word volwassen.

Ik voel meer spiritualiteit, diepgang...

Naïssam Jalal : Dit was ook al zo bij « Quest of the Invisible » …

Een overeenkomst met muzikanten als Alice Coltrane of Matthew Halsall, de eigenaar van het Gondwana label...

Naïssam Jalal : Alice Coltrane heeft me twintig jaar lang beïnvloed ! Maar de artiesten op het Gondwana label ken ik echter niet. Zou je me naar hen willen laten luisteren ? (later die dag stuurde ik haar een link naar de muziek van Matthew Halsall - NVDR).

De dingen rijpen. Het schrijven is anders, mijn composities worden meer "kamermuziek" als je wilt. Al twintig jaar stel ik mezelf vragen over stiltes en puurheid. Ik wil graag terug naar de essentie in de compositie. Misschien wordt mijn volgende album nog slechter (lacht).

Wat niet verandert is de intensiteit die je in de interpretatie van je muziek stopt…

Naïssam Jalal : Ja, dat is duidelijk. Ik schrijf ook voor mezelf, om me op de been te houden. Ik zou niet eens willen leven als ik geen muziek kon maken. Ik stop mijn hele wezen in mijn composities. Het is de enige manier om mijn hoofd boven water te houden...

Ben je ontevreden met de wereld om je heen ?

Naïssam Jalal : Natuurlijk! Er is een link met Rhythms of Resistance (de naam van de groep die haar begeleidt op het album "Another World" - NVDR), wat een meer politiek project is. Als je vecht en je voelt je machteloos, wend je je tot spiritualiteit. Ik werd getekend door de Syrische revolutie, door het feit dat ze blijven sterven ondanks hun moed en de offers die ze hebben gebracht.

Is het de rol van kunstenaars om het disfunctioneren van onze samenleving aan de kaak te stellen ?

Naïssam Jalal : Neen, dat is de rol van ieder van ons. Ik hou niet van deze wereld, de ontmenselijking is gewelddadig ! Is het onze rol als artiesten om mensen te vermaken en hun aandacht af te leiden van wat niet werkt ? Ik denk het niet. Er zijn mensen die ervoor kiezen om muziek te maken om mensen plezier te geven, om ze af te leiden van hun zorgen. Dat is waarschijnlijk een goede zaak, misschien is het nodig, ik oordeel niet. Ik pas niet in die logica. Mijn muziek dient om uit te drukken wat pijn doet. Ik gebruik het om vol te houden. Ik kan geen muziek maken die geen rekening houdt met deze pijn.

Ik begrijp wat je bedoelt... Maar je muziek, zonder te willen beantwoorden aan de codes van entertainment, doet ook veel goeds voor degenen die ernaar luisteren. Dat geldt voor degenen die je concerten bijwonen...

Naïssam Jalal : Dat is waar. Ik denk het ook.

Maar mijn muziek is expressief. De cultuurindustrie, die tot een bepaalde vorm van kapitalisme behoort, heeft mij niet nodig. Daarom zal mijn muziek nooit gedraaid worden op hit radio NRJ en andere gelijkaardige zenders. De meeste media zijn niet onafhankelijk, ze staan in dienst van degenen die ze bezitten. Ik pas niet in dat project. Gelukkig is er nog de openbare dienst, anders zou ik gewoon niet bestaan in de media. Maar ik heb het nodig als ik wil dat mijn muziek de oren van de mensen bereikt.

Je doet het niet onaardig...

Naïssam Jalal : Dat klopt. Er zijn mensen die me steunen, die geloven in wat ik doe. Er zijn nog plaatsen waar ik kan functioneren zonder economische verplichtingen.

In het Franse jazzlandschap moet je je ook een beetje het gevoel hebben om buiten de trends en modes te staan. Waar pas je in ?

Naïssam Jalal : Nergens, en ik maak me hierom niet teveel zorgen… Ik wil niet alleen de muziek spelen die van me verwacht wordt... ik wil spelen wat ik leuk vind en waar ik me goed bij voel. Anders kan ik niet functioneren.

Je reist veel, je bent voortdurend onderweg. Voel je, of voel je soms, een zekere vermoeidheid, een zekere moeheid van dit leven dat je leidt ?

Naïssam Jalal : Ik kan je geen antwoord geven voor de toekomst. Wat ik beu ben is de muziek business. De hele tijd moeten vechten om contracten te krijgen, om te spelen, om mijn muziek te laten horen. Omdat ik een vrouw ben, ik heb een immigrantenachtergrond en ik pas niet in de verwachte stereotypen van de jazz. Vechten om te bewijzen dat ik legitiem ben. Dat is wat me uitput !

Maar onderweg zijn, emoties delen met het publiek, put me niet uit. Integendeel, het voedt me ! Als ik zou stoppen met professioneel muziek maken, zou dat alleen zijn omdat ik ervan walg. Gelukkig is dat momenteel niet het geval. Ik krijg liefde in ruil voor de muziek die ik aan het publiek geef.

Interview © Yves Tassin  -  foto’s © Jérôme Prébois
Een samenwerking JazzMania / Jazz’halo

Naïssam Jalal - Healing Rituals
Les couleurs du son / L’autre distribution

Musici :

Naïssam Jalal : fluit, ney, zang, daf
Clément Petit : cello, backing vocals
Claude Tchamitchian : contrabas
Zaza Desiderio : drums

Recensie JazzMania (F)

In concert :

Op zaterdag 18 november 2023 staat Naissam op Jazz Brugge in Concertgebouw Brugge
Handelsbeurs Gent op 21.02.2024