Monk, volgens Jason Moran…

Gent De Bijloke, 19.11.2020 - Jason Moran & The Bandwagon © Geert Vandepoele

Zes jaar geleden: Jason gaf een fantastisch concert in Flagey, een reprise van Thelonious Monk's concert in 1959 in de Town Hall in New York. Een concert waarbij beelden werden geprojecteerd. In het interview werd gesproken over een op til staand album... Dat zouden we wat graag op onze draaitafel hebben!

Thelonious Monk zou op 10 oktober (2017) honderd jaar zijn geworden. Hij was een van de belangrijkste pianisten in de jazzgeschiedenis en inspireert nog steeds muzikanten over de hele wereld. Jason Moran bracht een eerbetoon aan hem op 27 oktober 2017 in Flagey.


Toen je dertien was, raakte je geïnteresseerd in jazz nadat je Monk's "Round Midnight" hoorde. Wat viel je op aan zijn muziek ?

Jason Moran : Ik speelde piano van mijn zesde tot mijn twaalfde, voornamelijk klassiek, volgens de Suzuki-methode, maar van tijd tot tijd probeerde ik boogiewoogie, gewoon om eens iets anders te doen, en toen ik Thelonious Monk hoorde, leek het op niets wat ik ooit eerder had gehoord: het klonk niet vreemd, het klonk nieuw. Deze muziek raakte me, het klonk niet moeilijk zoals Chopin, Listz, Tsjaikowski of Rachmaninov, maar het klonk als een uitnodiging aan mij, als tiener, om de rest van mijn leven zijn muziek te spelen.

Eind jaren veertig werd Thelonious Monk niet erg gewaardeerd, zowel om zijn excentriciteiten als om zijn muziek. Was hij zijn tijd te ver vooruit ?

Jason Moran : Monk vond de bebop uit en hij is een van de meester architecten van deze nieuwe taal, en de manier waarop hij dat deed door gebruik te maken van de hele geschiedenis van de piano is prachtig: hij respecteerde Art Tatum, Fats Waller, James P. Johnson en Willie The Lion Smith, die zijn voorgangers waren.

Het is een traditie in de jazz om te luisteren naar degenen die voor je kwamen, het is een deel van het proces, een deel van de evolutie. Onlangs luisterde ik naar Charlie Parker en Dizzy Gillespie in Minton's die '52nd Street Theme' speelden, een compositie van Monk, en je voelde iets anders in zijn manier van muziek maken. Om te zeggen dat hij zijn tijd ver vooruit was is één ding, maar hij heeft ook iedereen daarna beïnvloed, Sonny Rollins, John Coltrane... En onlangs hoorde ik dat zes maanden voordat John Coltrane stierf, hij een van zijn laatste sets muziek speelde met Thelonious Monk. Monk beïnvloedde Coltrane net zoals Fats Waller en James P. Johnson dat voor hem deden.

Over Fats Waller gesproken, je hebt een album aan hem opgedragen, "All Rise", dat je omschreef als een "modern dansfeest". Op zijn eigen manier danste Monk ook op zijn muziek…

Jason Moran : Monk begreep de relatie tussen het lichaam en muziek. Er zijn zoveel geweldige video's van hem terwijl hij danst. Er zijn niet veel jazzmuzikanten die je dansend op het podium kunt zien. En hij heeft veel muzikanten over de hele wereld geholpen om het belang in te zien van de relatie tussen muziek en het lichaam. Uit welk land ze ook komen, welke muziekstijl ze ook spelen en hoeveel ze ook denken over ritme, muzikanten uit Cuba, Brazilië en India kunnen Monks invloed voelen en het belang van hun lichaam in hun muziek, of het nu een langzame of snelle dans is.

In 2009 hernam je het Town Hall concert voor het eerst, ter gelegenheid van de vijftigste verjaardag. Wat was de inspiratie voor deze keuze ?

Jason Moran : In de eerste plaats omdat mensen het me vroegen, het was voor het San Francisco Jazz Festival dat ik werd gevraagd om het Town Hall concert uit te voeren. Ik kende de plaat natuurlijk heel goed, maar ik had de betekenis ervan in het leven van Monk niet begrepen.

Er gebeurde veel in het leven van Monk in het jaar 1959 dat dit concert symboliseerde. Allereerst was het zijn terugkeer naar New York - het was de eerste keer dat hij de kans kreeg om met zo'n groot tienkoppig ensemble op te treden - het was een van de weinige concerten die Town Hall had gewijd aan een zwarte muzikant en componist - vóór hem waren er Duke Ellington en Fats Waller geweest - dus het was een sleutelmoment in zijn carrière. Het laat niet alleen zien wie Monk was, maar ook hoe New York en Amerika waren: het begin van de grote demonstraties. Dit alles vindt plaats in de context van dit concert in Town Hall.

Je noemt dit concert "In My Mind: Monk at Town Hall 1959": leg ons "in my mind" eens uit…

Jason Moran : Dit concert, dat ik voor het eerst presenteerde in 2009 voor zijn 50e verjaardag, vergde veel voorbereiding. Ik heb veel opnames beluisterd, met name van Monks gesprekken met zijn arrangeur Hall Overton, waarin ze het hebben over de volgorde van de solisten in deze specifieke versie van 'Crepuscule With Nellie' aan het eind van het concert, en Monk gebruikte meerdere malen de zin “In my mind”, en bij de voorbereiding van dit concert wilde ik ook aspecten van zijn leven laten horen, zijn privéleven, maar ook mijn eigen leven. De zin is meer een bron van meditatie over het concert, een manier om het concert in zijn historische context te plaatsen.

Als we een video bekijken van het concert in 2009, heb je een koptelefoon op…

Jason Moran : Ja, we luisteren naar de muziek van Monk! Het is in de geest van "in my mind". We luisteren vaak naar muziek met een koptelefoon op en als muzikant plaats je jezelf in een situatie waarin je de muziek oefent. Als ik op het podium kom, zet ik de koptelefoon op en luister ik naar het eerste thema van het Town Hall Concert, Thelonious, en ik speel met hem mee, en dan zet het hele orkest zijn koptelefoon op en speelt mee met Monk. Monk wordt dan een soort coach voor ons, alsof we een sport beoefenen. Als we hem horen, spelen we beter.

Worden de stukken in het concert altijd in dezelfde volgorde uitgevoerd als tijdens het concert in 1959 ?

Jason Moran : Ja, we nemen de nummers chronologisch op, maar we doen het op een andere manier.

Het concert wordt geïllustreerd door een audiovisuele montage, iets wat je een paar jaar geleden al graag deed met de Bandwagon…

Jason Moran : Glenn Ligon bereidde de video's voor dit concert voor, met beelden van repetities voor dit concert, we zien hem in deze ruimte met zijn orkest, zo stellen we ons de rest van zijn leven voor, zijn familie, hij komt uit North Carolina, zijn grootouders waren slaven, we moesten het publiek bewust maken van zijn leven. Glenn schilderde ook een beeld met de woorden "in my mind".

Je werd zelf aangetrokken door mode en je besteedde veel zorg aan je podiumoutfits...

Jason Moran : Ik denk tegenwoordig niet meer na over wat ik draag, ik draag gewoon een smoking! Bij dit concert neem ik mijn hoed af als ik aan Monk denk; hij is ook iemand die me veel over stijl heeft geleerd. Hij stond over de hele wereld bekend om zijn hoofddeksels en je zag hem zelden zonder.

Gent De Bijloke, 19.11.2020 - Jason Moran & The Bandwagon © Geert Vandepoele

Zou dit project kunnen leiden tot een platenrelease ?

Jason Moran : We hebben het een week geleden opgenomen, het was echt een goed optreden, en ik denk dat we na tien jaar iets van dit project gaan uitbrengen! (Helaas is dat nog steeds niet het geval... Noot van de redactie)

Tekst © Jean-Pierre Goffin, 2017 (vrije vertaling: Jos Demol) -  foto’s © Geert Vandepoele
Een samenwerking JazzMania / Jazz’halo