Karen Willems: van indie naar jazz en terug

© Dominiek Claeys

Van het alternatieve indiecircuit naar het podium van Jazz Middelheim, voor drummer-percussionist-geluidsmagiër Karen Willems is geen brug te ver. Op haar nieuwste release, de dubbele vinyl ‘Grichte’, brengt ze alle formules en verbindingselementen samen.

Een gesprek met een muzikante die onrust (de continue verlegging van grenzen) en rust (een sterk relativeringsvermogen) op harmonieuze wijze verenigt.

“Het is momenteel druk genoeg en ik ben blij dat het allemaal weer kan alhoewel ik niet zo tevreden ben met de manier waarmee het hele systeem op gang komt. Het is ineens te veel terwijl niet iedereen dit opnieuw wil. Mensen hebben niet meer de nood om overal bij te zijn, dat voel ik bij mezelf ook.”

Het afgelegen Maldegem in Oost-Vlaanderen blijft voorlopig de ideale uitvalsbasis voor Karen Willems. Een haast bucolisch decor dat in scherp contrast staat met de sfeerscheppingen van een elektronische en industriële moderne maatschappij zoals in de openingstrack ‘De lichte in Zottegemse velden’. De anime videoclip sluit daarbij naadloos aan.

‘Grichte’ (Meetjeslands dialect voor geluid, geruis, kabaal) is opgedeeld in twee hoofdstukken, beide live opgenomen maar op een onderscheiden manier. Het eerste luik is een soloset (‘Live in Zottegem’), voor het tweede (‘Live in De Werf’) nodigde Willems drie saxofonisten uit en niet de minste: Marc De Maeseneer (baritonsax), John Snauwaert (tenor- en sopraansaxofoon) en Vincent Brijs (baritonsaxofoon). Daarnaast duiken nog gastmuzikanten op zoals Frederik Croene (piano), Glen Steenkiste (banjo) en Jürgen Augusteyns (gitaar).

“Iedereen weet ondertussen wel dat ik van afwisseling houd. Daarom vond ik het net schoon om twee verschillende kleuren van mezelf voor te stellen, enerzijds het fragiele solo-onderzoek naar klanken eerder reeds weergegeven op cassettetjes en een meer powergericht gegeven anderzijds."


Bizarre titels...

De titels zijn al even intrigerend en expressionistisch als de muziek. Neem bijvoorbeeld ‘Stinker en de Blinker’ dat een samenwerking zou kunnen zijn tussen Brian Eno en Laurie Anderson in een apocalyptisch decor.

"Stinker en Blinker zijn twee kanalen die hier in de streek naast elkaar lopen. Titels heb ik nooit op voorhand. Intuïtie primeert bij mij op elk gebied. De muziek ontstaat sowieso eerst en dan duiken daarbij beelden op die ik een omschrijving meegeef. De inspiratie komt vooral van de natuur en het alledaagse."


‘Uit ritme’ lijkt een misplaatst etiket voor een drummer...

"Wie goed luistert, hoort mij op de achtergrond wat klappen en zelfs dansen uit ritme. Voor mij een grappig voorval dat ik dan maar omzette in een titel."


Is ‘Andere routes’ met bizarre geluiden die doen denken aan hoorngeschal, koebellen en gamelan een verwijzing naar uw niet aflatende verschuivingsdrang ?

"Die eeuwige onrust, hé. De reden is misschien ook wel dat ik altijd probeer het verschil te maken met de te gelikte trends. Vandaar bijvoorbeeld hier en daar licht geruis."

© Hooman Jeddy

De haast obligate veldopnamen mochten niet ontbreken. Kiest u deze op voorhand of zijn het uittreksels uit een persoonlijk archief die ingelast worden ?

"Het is een organisch proces. Zoals eerder vermeld, hou ik ervan diverse texturen te gebruiken. Enkele van die veldopnamen haal ik uit mijn voorraad maar de meeste ontstaan op het moment zelf. Het is een evenwicht zoeken en tegelijkertijd voor een meerwaarde zorgen. Bij elke beluistering toch nog nieuwe dingen ontdekken blijft mijn streefdoel."


Het moet vooral allemaal speels blijven...

In deel twee gaat het er al eens heftiger aan toe zoals in het funky ‘Reset’ en in het door sax- en drumgeweld voortgestuwde ‘Hold On’ borrelen accenten op die we indertijd hoorden bij Devo en Ted Milton’s Blurt (live in de Botanique op 6 september 2022, red.)

"In reviews lees ik allerlei referenties. Onbewust duiken er natuurlijk aanknopingspunten op uit het eigen verleden. Zo speelde ik bij een bigband en luisterde naar Mingus maar ook naar Morphine en Sun Ra om ‘Vernal Equinox’ van Jon Hassell niet te vergeten. Het leidde tot onderlinge links tussen beide platen van het album. Het gebruik van trompet in de solostukken is daar een van. ‘Ennio’ is dan een meer expliciete ode aan Ennio Morricone terwijl ‘Cilio’ verwijst naar Luciano Cilio die voor mij de ultieme plaat maakte."


‘Van Roodkapje naar de woestijn’ lijkt wel een experimentele outtake van Siouxsie and the Banshees...

"Daar kan ik in komen. ‘Roodkapje’ is een verwijzing naar het mysterieuze begin van dat nummer terwijl er in het tweede deel een soort berbersfeer bijkomt, vandaar ‘…naar de woestijn’. Het moet vooral speels blijven."

Een kunstzinnige verpakking...

De hoes, die het midden houdt tussen abstract en figuratief, weerspiegelt perfect de inhoud.

"Het is een ontwerp van Dominiek Claeys. Mijn partner die het artwork voor de vorige releases leverde en een van de videoclips regisseerde."

Net als bij het kunstzinnige label Aspen Edities, staat een poëtisch filosofische tekst afgedrukt op de binnenhoes. Deze is van Christophe Ywaska aka teleferick met sleutelwoorden als verwondering en verbinding.

"Een vriend-poëet uit Brugge die eveneens een leuk radioprogramma heeft, ‘Klankschap’. Het bewuste citaat komt uit een tekst van hem die hij speciaal voor de gelegenheid schreef."


Nog voor de hype rond de heropleving van cassettes bracht u een aantal opnamen uit langs die weg. ‘Grichte’ is een dubbele vinylplaat. Cd’s waren er trouwens ook al in het verleden. Worden de opnametechnieken steeds afgestemd volgens de geluidsdrager ?

"De soloplaat nam ik zelf op zonder technieker in de dunk!studios in Zottegem. De plaat met de saxen werd ingeblikt in de oude concertzaal van De Werf in Brugge. De aanpassing gebeurt bij de mixing en mastering."


‘Grichte’ is uitgebracht bij W.E.R.F., alvast een garantie voor bekendheid op bredere schaal en meteen ook in uiteenlopende circuits...

"Van Kaap, de overkoepelende organisatie waartoe W.E.R.F. behoort, kreeg ik in het verleden af en toe al eens een opdracht, onder meer voor het dans- en bewegingsfestival Dansand! in Oostende. Ik ben dus geen onbekende voor hen. Nu was blijkbaar het gepaste moment om mij deze mogelijkheid aan te bieden."


Het gaat knallen...


Samenwerkingen bij de vleet. Zo is er uw recente bijdrage voor het filmische ‘Zenaïde’ van Jean D.L. (nunc records).

"Jean en ik werken al lang samen als improvisatieduo. Voor ‘Zenaïde’ stuurde ik hem wat materiaal op net als een tiental andere muzikanten en hij maakte nadien een collage. Ons eerste contact verliep trouwens via Mauro."


Wat mogen we verwachten in Middelheim ?

"Het wordt een soort reconstructie van de plaat met allerlei toevoegingen. Ik besef dat er geen typisch Karen Willems-publiek zal zijn maar hoop wel dat het gaat knallen."

© Georges Tonla Briquet

Terre Sol Four © Dominiek Claeys


Live 2022

6.08, Karen Willems Terre Sol Solo, Serrenklanken (Hoeilaart)
13.08, Karen Willems Terre Sol Four, Jazz Middelheim
30.09, Karen Willems Terre Sol Four, Amok Festival (Brugge)

Jazzlab-tour in het najaar