Joe Lovano, muziek van binnen uit

Joe Lovano "Our Daily Bread ". Ter gelegenheid van de release van het derde album van het "Trio Tapestry" op ECM, praat de Amerikaanse saxofonist over zijn geschiedenis, zijn invloeden, zijn ontmoetingen...


Joe, het trio met Marilyn Crispell en Carmen Castaldi laat ons een andere visie op je muziek horen...

De idee is om samen te spelen en muziek te maken op een tapijt van melodieën, harmonieën en ritmes en om een balans te bekomen in dit trio. Je zegt dat het anders is, maar het is de continuïteit van hoe we samen muziek maken, de manier waarop het zich van jaar tot jaar ontwikkelt. Vooral sinds 1981 en het trio met Paul Motian en Bill Frisell tot Paul in november 2011 overleed. 

En dit concept van het creëren van muziek binnen muziek, ongeacht welke thema's we speelden - standards, Broadway songs, composities van Thelonious Monk, Bill Evans of Billie Holiday - is een manier om stukken te benaderen door het creëren van een overkoepelend geluid. En in 2017 of 2018 - toen we dit nieuwe trio creëerden, was er veel magie in deze band zonder een contrabas, en kijkend in nieuwe richtingen - gebeurde er veel in deze band, zonder een bas die normaal gesproken het momentum aandrijft. Dus viel de verantwoordelijkheid op mij, meer dan op een drummer die de beat moet spelen, ik moest de flow creëren, het momentum. Het was een geweldig studiemoment en deze derde opname zet het concept voort van de composities die we op het podium ontwikkelden.

Zou je de muziek kunnen omschrijven als het werk van een wever ?

Ja, net als het weven van een tapijt, dit idee van het kruisen van energieën. Marilyn had ook een zeer rijke creatieve relatie met Paul Motian, ze speelde met Paul en Mark Helias op bas. Het trio speelde in de Village Vanguard en ik kwam erbij. We vertolkten mijn composities, Pauls composities en die van Marilyn. Het was de eerste keer dat we samen speelden en het was vredig en expressief.

Dit trio geeft een spiritueel gevoel van warmte en een vorm van schoonheid in het geluid dat op dat moment wordt gecreëerd. Het ging niet om het spelen van muziek met een agressieve houding, het ging om het opzoeken van elke tonaliteit, iets doen met elke noot om een kwalitatieve expressie te bereiken.

En in al die jaren dat ik in verschillende bands speel, is er altijd die idee geweest: wat is jazz ? Jazz is een idee dat je kunt uitdrukken via je ziel met je persoonlijke ontwikkeling als instrumentalist. Door de jaren heen heb ik het geluk gehad om dat te mogen delen met meesters die allemaal een manier hebben om de toekomst in het huidige moment te zien. Dat is wat ik probeer te doen met dit 'Trio Tapestry', waarin ik me helemaal thuis voel.

Je noemde net Paul Motian: toen je dit trio vormde met Marilyn, had je toen een drummer in gedachten die de rol van Paul Motian zou kunnen spelen ?

Carmen Castaldi komt uit Cleveland, Ohio, en we groeiden samen op. In 1971 gingen we naar de Berklee School of Music in Boston, samen met vibrafonist Ron Smith. 

Carmen is een zeer gevoelige drummer in zijn aanpak en toucher. Hij was ook een leerling van Paul Motian tijdens zijn Bill Evans-periode. In 1972 zagen we zijn kwartet met Charlie Haden en Dewey Redman en Paul. In die tijd zagen we ook Bill Evans met Eddie Gomez en Marty Morell.

Toen ik naar New York vertrok, ging Carmen naar Los Angeles waar hij veel speelde. En rond 2000 kwam hij terug naar Cleveland en speelde op mijn album 'Vivo Caruso' op Blue Note. Toen ik dit trio vormde, dacht ik dat hij de ideale drummer zou zijn omdat hij echt de muziek van binnen uit speelt, hij is zo creatief en muzikaal.

Ik hou ervan om met muzikanten te spelen die hun eigen geschiedenis hebben en die in de nieuwe muziek binnenbrengen. Er zijn veel geweldige drummers die drummen, maar Carmen drumt niet alleen, hij is volledig betrokken bij de muziek. Bij een live uitvoering neemt dat verschillende vormen aan en het nummer 'Rhythm Spirit' dat we als duo spelen, raakt daaraan: als we er samen op improviseren, gebeurt er iets dat deuren opent naar wat er kan gebeuren.

Alle thema's op het album zijn nieuwe composities, met uitzondering van 'Our Daily Bread', dat op het album staat met het Brussels Jazz Orchestra...

Ja, Gil Goldstein deed de arrangementen voor de nummers op die plaat, waarvoor we genomineerd werden voor een Grammy. Maar ik had 'Our Daily Bread' al opgenomen met de Saxophone Summit kort na de dood van Michael Brecker. Het was met Ravi Coltrane, Dave Liebman en ik, Cecil McBee op contrabas, Phil Markowicz op piano en drummer Billy Hart. We speelden muziek geïnspireerd door Coltrane ballads zoals 'Peace on Earth', en ik schreef 'Our Daily Bread' geïnspireerd door Coltrane's 'Dear Lord'.

De andere leden van 'Summit' droegen ook originele composities bij; 'Seraphic Lights' was de titel van het album dat werd uitgebracht door Telarc. Ik speelde het thema, Dave de fluit en Ravi de sopraan, en zij improviseerden op mijn compositie. Dus ik speelde deze compositie in verschillende contexten en het spelen met dit trio was erg inspirerend voor me. Toen ik de studio in ging, had ik ongeveer tien composities en in de post-productie heeft Manfred Eicher, die een genie is op dit gebied en zich bezighoudt met de details van het geluid van het trio, dit stuk echt omarmd.

Coltrane's spiritualiteit is overal op dit album aanwezig...

Coltrane's manier van spelen was zeer aanwezig, maar ook die van al degenen die hem beïnvloed hebben: Ben Webster, Charlie Parker, Lester Young, het is niet alleen een kwestie van spelen, maar de manier waarop je je muziek uitdrukt, de schoonheid, de spirituele kwaliteit is die van een 'prediker': John Coltrane kwam uit een zeer religieuze familie.

Mijn vader speelde saxofoon met Coltrane in het begin van de jaren vijftig, voordat ik geboren was ! Coltrane speelde toen alt, nog voor de Miles Davis-periode. Mijn vader werd door hem beïnvloed, maar ook door Gene Ammons, Lester Young...

Toen ik halverwege de jaren 70 naar New York verhuisde, was de eerste plek waar ik welkom was het huis van Rashied Ali. Hij had een loft genaamd 'Ali's Alley' in Soho waar hij speelde. Ik was met Albert Dailey, de pianist, die me vertelde dat hij daar speelde en hij nodigde me uit. In 1999 speelde ik met McCoy Tyner, vooral in Europa en Japan. Mijn eerste optreden met hem was in Yoshi's in Oakland, met Bobby Hutcherson, Charnett Moffett en Billy Higgins. Ik musiceerde met jongens die allemaal met Coltrane hadden gespeeld ! Ik werkte ook met Ed Blackwell in de jaren 80... Met Milford Graves, en ook met Andrew Cyrille !

En als je muziek van binnenuit beleeft, is het essentieel om contact te hebben met deze muzikanten. In 1987 zat ik in Elvin Jones's Jazz Machine... En Hank Jones ook ! Ik zat in de muziek van grote meesters die me echt beïnvloed hebben. Dus vandaag de dag komen al deze invloeden als vanzelf bij me binnen.

Natuurlijk zijn er ook saxofonisten zoals Johnny Griffin die een fantastische expressie in zijn geluid had, er zat liefde in zijn manier van geluid maken. Wayne Shorter ! Ik had het geluk om met hem om te gaan: mijn groep 'Soundprints' met Dave Douglas in 2012, de track 'Soundprints' was geïnspireerd door Wayne, niet alleen door zijn compositie 'Footprints', maar ook door het geluid: je kunt zien wat je hoort in deze track. We openden voor hem op het Blue Note Festival in Gent in 2012, het beroemde kwartet met John Patitucci, Danilo Perez en Brian Blade.

Volgende week speel ik trouwens in Birdland met Brian Blade en John Patitucci ! Wayne Shorter ! Wat was zijn muziek expressief en menselijk ! Hij adopteerde onze groep en componeerde twee thema's voor ons die hij aan ons presenteerde in Monterey en die we speelden in de Town Hall in New York en vervolgens opnamen: 'Destination Unknown' en 'To Sail Beyond The Sunset'... De titels van deze stukken alleen al zijn genoeg om je te willen uitdrukken !.. Sonny Rollins, Joe Henderson, John Coltrane, Wayne Shorter...

In de nummers op je nieuwe album noem je een Franse club "Le Petit Opportun”. Heb je daar bijzondere herinneringen aan overgehouden ?

Ik hield van die plek. Toen ik begon te spelen in Parijs met Henri Texier en Aldo Romano, in 1986 denk ik, was ik de leider, en we speelden toen vaak in “Le Petit Opportun”. Ik ging er terug met Paul Motian, en ik herinner me ook dat ik er Johnny Griffin hoorde.

Ik heb toen het duet met Aldo Romano opgenomen en net als Henri's kwartet met Louis Sclavis. Henri vormde ook zijn Transatlantik Quartet met Aldo Romano, Steve Swallow, en John Abercombie kwam ook bij ons in die groep.

Henri had een carte blanche in het Théâtre du Châtelet waar hij me uitnodigde om te spelen. Ter gelegenheid daarvan vroeg hij me een stuk te schrijven dat ik voor vier saxofoons had geschreven: 'Le Petit Opportun'.

De late jaren 80 waren erg inspirerend voor me. Uiteindelijk zit er in dit album, 'Our Daily Bread', een soort catalogus van mijn ideeën over thema's en harmonieën. Toen we dit stuk met het trio begonnen te spelen, was er een andere houding, een andere flow. En Manfreds idee voor de opname was om de muziek op te bouwen alsof het voor een LP bestemd was, 40 minuten, hij wilde geen album van zestig minuten, we moesten ons op die lengte concentreren. We deden een trio-opname van 'Le Petit Opportun', daarna vroeg Manfred ons om een duetversie met Marilyn te doen. Er is ook een duet met Carmen op 'Rhythm Spirit' en een solo van mij op 'One for Charlie', een compositie voor Charlie Haden.

En het laatste nummer van het album, 'Crystal Ball', is een blik in de toekomst: wat komt hierna ?

Het is een nummer dat ik schreef lang voordat we begonnen te toeren met het trio, en we hebben het elke avond verkend tijdens concerten. Voor mij is het natuurlijk een blik in de toekomst: in een kristallen bol is er reflectie en projectie, en dat is meteen de omschrijving van onze muziek, en de manier waarop we met elkaar verbonden zijn. We spelen in augustus in de Village Vanguard, en verder hebben we een paar tournees, volgend voorjaar in Europa.

Staan er momenteel nog andere projecten op stapel ?

De afgelopen weken heb ik met Jakob Bro de muziek van 'Once around the room' gespeeld, een eerbetoon aan Paul Motian. Er komen dit najaar optredens met Jakob in Europa. Iedereen in de band had een connectie met Paul: Anders Christensen, Larry Grenadier en Thomas Morgan hebben allemaal met hem gespeeld.

We speelden de nummers van het album en een paar nieuwe. Paul leefde in de kunst van het improviseren, dertig jaar met hem spelen was voor mij een leerschool waar je je zelfverzekerd voelt in het verkennen van de muziek, een soort bevrijding, je instrument kennende om jezelf over te geven aan de muziek. De magie van muziek is om je ziel uit te drukken zonder repetitie...

Tekst © Jean-Pierre Goffin (vrije vertaling : Jos Demol)  -  foto’s © Serge Braem
Een samenwerking JazzMania / Jazz’halo

Joe Lovano Trio Tapestry - Our Daily Bread
ECM
Recensie