#IWD2024 - Fanny Meteier : Kung-Fu Tuba

Portret van de beloftevolle jonge tubaspeelster van de Franse scene

De titel is een leugen: tubaspeelster Fanny Meteier heeft nooit kungfu beoefend, maar ze heeft wel een zwarte band in karate. Ik had haar ‘Karate Kid’ moeten noemen, een film die in hetzelfde jaar uitkwam als ‘Kung Fu Panda’. Maar vanaf nu is alles in dit artikel een waargebeurd verhaal dat zich afspeelde in Frankrijk vanaf de eeuwwisseling tot nu. Er zijn geen namen veranderd en uit respect voor de vermisten worden alle feiten verteld zoals ze zich voordeden.


Het verhaal begint in de buitenwijken van Parijs waar ze opgroeide, in een mix die de Republiek tot eer zou moeten strekken. De moeder, een danseres, neemt haar kleine meisje overal mee naartoe. Het kind, dat moet voorkomen dat het op ballerinatenen trapt, wordt ondergedompeld in een creatieve sfeer die ze altijd zal koesteren. Dit leven "zonder oppas" zou later de basis vormen van haar voorliefde voor lesgeven. Ze was 2,5 toen ze een fanfare op straat zag spelen. Tot haar 7de smeekte ze haar moeder om trompet te mogen spelen, maar dat kon alleen op donderdag, dus nam ze de tuba ter hand. Het maakte niet zoveel uit, ze werd één met dit grote instrument, als in een Cronenberg-film. Veel muzikanten kennen deze androïde osmose.

© France Paquay

Al op zeer jonge leeftijd ontdekte ze de hedendaagse muziek en kwam tot het inzicht dat iedereen zijn eigen wereld heeft en dat elke artistieke benadering het verdient om te bestaan. In zijn film ‘La règle du jeu’ sprak Jean Renoir deze prachtige zin: "Het verschrikkelijke van deze wereld is dat iedereen zijn eigen redenen heeft". Ze zweeft tussen twintigste-eeuwse componisten en Amerikaanse vrouwelijke rappers, gevolgd door Lagos pop en natuurlijk jazz van o.m. Threadgill, Ornette en Braxton...

Met haar masterdiploma van het CNSM (Conservatoire National Supérieur de Musique) in Parijs speelde ze in symfonieorkesten, een droom die werkelijkheid werd, maar jazzensembles pasten beter bij haar temperament. Nadat ze in zijn jeugdorkest had gespeeld, sloot ze zich aan bij het Orchestre National de Jazz van Frédéric Maurin. Samen met het muziektheater van Alice Laloy (Death Breath Orchestra, opgericht in 2020) heeft de vrije improvisatie haar in staat gesteld om steeds dieper te gaan in haar zoektocht naar de klankkleur die ze van het hedendaagse repertoire heeft geërfd, met name met trompettist Timothée Quost en het Liken Ensemble. Door improvisatie kan ze zichzelf zijn en geluiden, combinaties en composities produceren die ze anders nooit had kunnen bedenken.

© Aurore Fouchez

Haar dorst naar leren en zelfexpressie wordt hier beter bevredigd dan met al bestaande muziek, en de menselijke dimensie blijft net zo belangrijk, zodat ze een muzikale familie heeft opgebouwd waarin ze kan floreren. Met Orchestre 2035 krijgt ze mensen aan het dansen in kraakpanden en ZAD's ('Zones à défendre' – zie (1) - nvdr). Met altvioliste Maëlle Desbrosses, die veel gemeen heeft, richtte ze het duo Météore op. Drummer Marco Luparia liet haar kennismaken met elektronica en samen met tromboniste Jessica Simon regelde ze werktijden gebaseerd op het bioritme.

Choreograaf Volmir Cordeiro brengt haar terug op het podium voor ABRI*, en deze keer krijgt de lichaamsbeweging een geheel nieuwe betekenis in haar improvisaties. Ze bereidt ook een solovoorstelling voor.

De tuba hoort thuis in feestgroepen. Hij danst, zij danst. Maar met haar kenmerkende immense welwillendheid slaat ze hem, smoort ze hem en uiteindelijk kust ze hem. Hij klaagt nooit. Zij daarentegen huilt in de bioscoop en gaat liever naar het theater en nog liever naar musea voor moderne en hedendaagse kunst. Zijn schilderijen van Paul Klee, Kandinsky of de Delaunays geen prachtige partituren?

Ze gaat haar werk nooit uit de weg. Ze is erg gedisciplineerd en neemt plezier heel serieus. Ze houdt haar oren gespitst, is toegewijd aan het repeteren en voelt zich bijna schuldig als ze dagdroomt en haar blonde krullen draait. Toch komt er vaak iets betekenisvol voort uit deze momenten van afwezigheid. Bij tegenslag redt muziek haar altijd, met haar instrument als onfeilbare steun. De glimlach die ze draagt, zoals andere medailles, laat haar nooit in de steek.

Fanny Meteier let ook op het imago dat muzikanten uitstralen. Ze wil graag af van het zwarte pak bij het orkest en het jazzshirt in de Sunset. Afhankelijk van het project denkt ze na over belichting en kostuums die de manier veranderen waarop het publiek de muziek ondergaat. De muziek verdient dat. En het is waar dat de scenografie voor Ensemble 0's zwevende Tower of Meaning* contrasteert met de intrigerende sfeer van Billy Bultheel's Thief's Journal* of de oogverblindende kleuren van Fidel Fourneyron's kwintet, BELL*.

© Aurore Fouchez

Nadat ik de bandrecorder had uitgezet waarmee ik ons gesprek had opgenomen, pakte Fanny mijn helicon (een koperblaasinstrument uit de tubafamilie) op die aan het plafond hing. Het was de eerste keer in dertig jaar dat ik hoorde hoe hij echt klonk. Het was prachtig. Ik was in extase.

Natuurlijk verdedigt ze de plaats van vrouwen in jazz en creatieve muziek. Maar dat niet alleen: voor haar moet kunst gelijkheid nastreven en in dienst staan van een intersectionele strijd. Iedereen moet zich kunnen uiten en ontwikkelen in "veilige" en gastvrije ruimtes, en dat is wat ze nastreeft in haar projecten, te beginnen met het lesgeven aan conservatoria, dat ze naast haar werk als performer leidt en dat ze voor zoveel mogelijk mensen toegankelijk wil maken. Wat is het nut van muziek als je niet elk moment beleeft in de schoonheid van gedeelde momenten en in de ontdekking van de wereld, van alle werelden?

Interview © Jean-Jacques Birgé (vrije vertaling : Jos Demol)  -  foto’s © Aurore Fouchez / France Paquay

* momenteel op tournee

(1) ZAD’s : Het acroniem ZAD stond oorspronkelijk voor Zones d'Aménagement Différé (uitgestelde ontwikkelingszones) maar dit is de laatste jaren vaak veranderd in 'Zones à défendre' en duidt locaties aan waar demonstranten, 'zadistes', zich verzetten tegen grootschalige ontwikkelingsprojecten die ze schadelijk achten voor het milieu of het algemeen welzijn. De zadistes kunnen zich vestigen in ZAD's en soms een gemeenschap vormen. Ze kunnen er voor onbepaalde tijd wonen en werken.


Dit artikel wordt gelijktijdig gepubliceerd in de volgende Europese magazines, als onderdeel van " Giant Steps " een actie om jonge vrouwelijke jazz en blues muzikanten in de kijker te zetten : Citizen Jazz (Fr), JazzMania (Be), Jazz'halo (Be), LondonJazz News (UK), Jazz-Fun (DE), Giornale della musica (IT), In&Out Jazz (ES) en Donos Kulturalny (PL).

#Womentothefore #IWD2024