Garrett List – “Alles is groter dan ... de som der delen”

Deze week zal er veel gepraat worden over Garrett List. Enkele dagen voor het eerbetoon dat zijn orkest voor hem zal reserveren, biedt Jazz'halo u hier het volledige interview aan dat hij vier jaar geleden aan onze vrienden van JazzMania gaf... Bekijk ook het beeldverslag uit 2018 van Diane Cammaert en lees ook de herpublicatie van het concertverslag uit 2018. Het zal u toelaten het “tutti”-concert te herbeleven. Tot slot vertelt Georges Tonla Briquet u alles over de activiteiten die dit jaar op het programma staan als hommage aan Garrett List (lees HIER).

© Diane Cammaert

“Alles is groter dan ... de som der delen”. Deze aan Aristoteles ontleende spreuk is ook de titel van de dubbel-dvd die het Orchestra ViVo! zojuist heeft uitgebracht in opdracht van de Luikse vzw World Citizens Music. Volgens Garrett List, de oprichter/artistiek leider van dit orkest, moeten we de gedachte van de Griekse filosoof niet herleiden tot een banale rekenkundige anomalie... In werkelijkheid is dit aforisme vooral een levensles die van toepassing is op zowel mensen als ViVo-muzikanten!

Maar we wilden nog zoveel meer weten! Een paar dagen voor het concert in de Manège Fonck in Luik om de release van deze dvd te vieren (februari 2018 - NVDR), ontmoette ik de Amerikaanse componist bij hem thuis. Manu Louis (composities, zang en gitaar) woonde ons gesprek actief bij vanuit Valencia (Spanje) ... Bedankt Skype!



Interview bij Garrett List (Luik, 6 februari 2018) – volledige tekst


Garrett, waarom heb je eerst de World Citizens Music Association opgericht en daarna l'ViVo Orchestra! ?

Garrett List : Onze wereld is functioneert niet meer... We willen onderwerpen ter reflectie voorleggen aan de mensen die naar ons luisteren; bijdragen aan het versterken van de relatie die bestaat tussen kunst en de wereld waarin we leven...

Ons repertoire heeft een boodschap, soms heel specifiek met betrekking tot mijn composities.

Dankzij de korte duur (bijvoorbeeld liedjes van vier minuten), en dankzij het brede scala aan muziekstijlen die we gebruiken, wordt deze boodschap voor iedereen toegankelijk...


Dit eclecticisme waarover je spreekt, draagt bij aan de rijkdom van het project ?

Garrett List : Helemaal ! Degenen die geïnteresseerd zijn in de hedendaagse klassieke muziek merken dat, normaal gezien, de componist die ruimte laat aan anderen om zijn muziek te interpreteren… Wij werken anders. In l'Orchestra ViVo!, we ontmoeten componisten/auteurs/uitvoerders met verschillende achtergronden... Wij zijn de vectoren van onze eigen boodschap...

Manu Louis : We spelen creatieve muziek die, indien mogelijk, het publiek dat het hoort het verlangen moet geven om op zijn beurt te creëren...

Garrett List : Je moet het vertrouwen van de mensen herstellen, ze laten zien dat ook zij het kunnen... Mensen zijn bang om te creëren...

© Diane Cammaert

Is het dat wat je onder « nieuwe populaire muziek » verstaat ?

Garrett List : Ja, maar de uitdrukking "populaire muziek" veroorzaakt ongemak, ook binnen het orkest zelf... Als onze muziek zo "populair" zou zijn, zouden we duizenden platen verkopen en zouden onze concerten "uitverkocht" zijn (we zijn een paar dagen voor het concert en Garrett List verwacht dat de Manège Fonck niet vol zal zijn... Hij heeft het mis... - NVDR).

Het woord "populair", in de zin dat ik het begrijp, heeft geen commerciële connotatie... Eigenlijk moet het in de context van "communicatie met het publiek" worden geplaatst... Het zou in principe moeten gaan om een doel voor elke artiest om te bereiken... Dit is de reden waarom ik veertig jaar geleden besloot om de avant-garde te verlaten... Maar het kostte me twintig om daar te komen...

Hedendaagse muziek is geschreven door componisten die communiceren met een taal die voor de overgrote meerderheid van de mensen bewust onbegrijpelijk is gehouden! Er zijn uitzonderingen, mooie recente composities die een groot publiek bereiken (hij citeert de derde symfonie van de Poolse componist Henryk Gorecki evenals de muziek van Arvo Pärt – NVDR).

Manu Louis : "Populaire muziek" heeft een andere betekenis, afhankelijk van de hoek van waaruit het wordt benaderd... L'Orchestra ViVo! is een orkest met een “klassieke” bezetting... Maar wat ons betreft gebruiken we materialen die in principe verboden, zelfs taboe, zijn in de hedendaagse muziek: de groove, het songformaat en de melodie... Maar aan de andere kant zien muzikanten met een "pop" achtergrond niet waarom onze muziek als "populair" bestempeld wordt...

Jazzmuzikanten begrijpen ons waarschijnlijk beter omdat zij, naast standards, ook de vertolkers van hun eigen muziek zijn. Het is bovendien in deze omgeving dat we het vaakst worden verwelkomd of mee worden geassocieerd... In werkelijkheid functioneren we als een "big band" met een westers geluid...


Garrett lijkt zich te willen focussen op improvisaties... Het moet toch bijzonder complex zijn om te improviseren binnen zo'n uitgebreide bezetting ?

Garrett List : Ik denk niet dat ik bijzondere nadruk leg op de improvisaties... Er zijn verschillende soorten, soms collectief... Maar er is vooral een algemeen kader dat gerespecteerd moet worden... Voor de improvisaties zelf kunnen we rekenen op het talent van de solisten...


Wat is de vrijheid van handelen waarvan elke muzikant kan genieten binnen de formatie ?

Garrett List : Ik zou het geen "vrijheid" noemen... eerder een "investering" van elk lid van Orchestra ViVo!, die bijdraagt aan het creëren van muziek die nog nooit eerder is gehoord... We hebben een bepaald geluid... Hoewel ik veel naar dingen luister, kom ik dit geluid nergens anders tegen... Om dit te bereiken moesten we bepaalde technische problemen oplossen...


Hoe gaan jullie praktisch aan het werk om de « tutti » te verenigen ?

Garrett List : (lacht) Het komt voor dat sommige muzikanten alleen afkomen voor de concertavonden zelf...
Soms betreuren we afwezigheden op de dag van de "generale repetitie"... Maar dat is normaal: iedereen doet mee aan verschillende projecten... Ik ben trouwens heel blij!


Waren dat je leerlingen ?

Garrett List : In het begin van het bestaan van l'Orchestra ViVo!, waren er nog meer… Heden blijft ongeveer de helft over. Maar we praten er niet te veel over... Het klinkt een beetje teveel als "veteraan" of "oude professor" (hij lacht).

© France Paquay

Manu, hoe ervaren de musici van het orkest Garrett ? Beschouw je hem als artistiek leider of eerder als een ouderwetse “Padre”? Degene die de weg verlicht ?

Manu Louis : Als een goeroe ! (Garrett lacht) Nee, serieus, de perceptie verschilt van muzikant tot muzikant. Ik denk dat degenen die hem niet als leraar hebben gekend, in het l'Orchestra ViVo! komen zoeken wat Garrett ons leerde... Wat betreft de artistieke leiding van het project, kreeg Garrett carte blanche... Daar bestaat geen twijfel over.

Garrett List : (hij onderbreekt hem) Inderdaad... Soms wordt wat ik voorstel niet gevolgd... Ik voel me een beetje het stamhoofd. Als mijn idee massaal wordt afgewezen, volg ik de keuze van de meerderheid. In dit geval, als blijkt dat dit idee uiteindelijk goed was, hebben ze in ieder geval iets geleerd... Anders - zelfs op mijn leeftijd - ben ik het die iets geleerd zal hebben... Ik leg maar zelden mijn keuzes op... Ook als het om mijn eigen composities gaat...

Om terug te komen op de vraag, ik beschouw mezelf niet langer als hun "leraar"... Sommigen van hen waren twintig jaar geleden mijn studenten...


Je moet toch een zekere trots voelen ?

Garrett List : Ja ! Ik ben zeer trots op het behaalde resultaat… Ik ben in de wolken vast te kunnen stellen dat het grootste deel van mijn leerlingen volleerde musici zijn ! Om er maar enkele te noemen, ik denk aan het traject van Adrien Lambinet, Aurélie Charneux (een opmerkelijke klarinettiste…),  Jean-François Foliez (die begint te componeren) of ook nog Johan Dupont... Dat maakt me echt gelukkig met al die uitermate creatieve mensen rond mij !


Henri Pousseur (componist en directeur aan het Conservatoire royal de Liège in 2018 – NVDR) speelde een essentiële rol speelde een cruciale rol bij het opnemen van improvisatie in de muzikale creatie. In die mate zelfs dat hij een jonge New Yorkse muzikant ervan overtuigde om te landen in een stad en een land dat hij niet kende...

Garrett List : Ik zal de waarheid vertellen ! (hij glimlacht) Henri Pousseur hoefde me niet te overtuigen... Ik had deze baan nodig! Ik was blut... Ik was een overmoedige en arrogante jongeman (aan dit laatste punt moet ik nog werken...).

Ik kreeg de volledige vrijheid: mijn missie was om een muziekles te geven waarbij improvisatie als leermiddel werd gebruikt... Dat deed ik al in New York met Karl Berger in de Creative Music Studio (waar muzikanten als John Cage, Steve Lacy of zelfs Lee Konitz les gaven en orkesten vormden met hun studenten... NVDR). Hier in Luik kreeg ik een vaste baan, terwijl ik die in New York sporadisch uitoefende...


Je koos ervoor om je nieuwe composities uit te brengen op een dubbele dvd… Waarom associeerde je het beeld met het geluid ?

Garrett List : De archieven en het programma zijn overdadig... We hadden zoveel materiaal! Dit verklaart het dubbele dvd-formaat. Mensen vragen, denk ik, dat we ze de afbeelding bij het nummer geven, zoals een "clip"...


Ik dacht dat dit een kans voor je was om het bestaan van l'Orchestra ViVo! vast te leggen op een beelddrager, gezien het feit dat het erg ingewikkeld is om iedereen bij elkaar te brengen voor de repetities...

Garrett List : Daar heb ik niet aan gedacht! Maar nu je het zegt...

Manu Louis : Dat gezegd hebbende, we verzorgen nog steeds een paar concerten per jaar, ondanks de moeilijkheden om samen te komen...

Garrett List : Dit seizoen was niet goed: te weinig speeldata... In principe slagen we er nog altijd in om tussen de vijf en tien contracten op een jaar te krijgen... We hebben al aangeboden om concerten in een beperkte bezetting te doen. Maar mensen geven de voorkeur aan de “tutti”... De bestellingen komen binnen voor de volgende seizoenen... Ik heb er alle vertrouwen in. Omdat we niet tot de "klassieke sector" behoren, kent de Federatie Wallonië/Brussel ons geen werkingssubsidies toe... We ondervinden hierdoor organisatorische moeilijkheden...


"Het geheel is meer dan ... de som der delen" Waarom is deze stelregel belangrijk voor u ?

Garrett List : (hij articuleert elke lettergreep terwijl hij de maat op de tafel klopt) "Het geheel is groter dan ... de som der delen"...! (daarna probeert hij tevergeefs de naam te onthouden van de persoon die het heeft geschreven – in werkelijkheid is het Aristoteles – NVDR).

© France Paquay

In dit geval zijn de "delen" hier muzikanten... artiesten met hun eigen gevoeligheden, zelfs een bepaald ego...

Manu Louis : In werkelijkheid is de cast van l'Orchestra ViVo! bedacht om ervoor te zorgen dat iedereen samenwerkt in de richting van een gemeenschappelijk doel. Ik denk niet dat Garrett hen willekeurig heeft gekozen...

Ik heb Garrett nog nooit de compositie van iemand van ons zien censureren, of negatief zien bekritiseren wat we doen. We genieten allemaal van een ruimte voor persoonlijke expressie binnen het orkest... die frustraties en conflicten vermijdt... Sommige zijn vertrokken en zijn vervangen... Maar over het algemeen behouden we een mooie homogeniteit. Ten slotte is dit misschien wel het belangrijkste succes van het project!

Garrett List : (tegen Manu) Ik ervaar de dingen een beetje anders dan jij. Bij conflicten (wat wel eens gebeurt, maar nooit op een serieuze manier) wenden de muzikanten zich tot mij. Dat gezegd hebbende, in acht jaar van hun leven zijn de leden van het orkest met zeventig procent dezelfde gebleven... Wat inderdaad bewijst dat ze er een goed gevoel bij hebben! Het is een van mijn specialiteiten: dingen balanceren, bemiddelaar spelen...

Kunstenaars hebben natuurlijk een heel belangrijk ego... Dat vind ik normaal. Het stelt hen in staat om te groeien, ook al begrijpen mensen het niet altijd. Maar dit idee dat "het geheel meer is dan ... de som der delen" (hij dringt nogmaals aan op elke lettergreep - NVDR) is niet alleen van toepassing op muzikanten! Deze boodschap moeten we ook doorgeven aan ieder mens... Elk heeft zijn bijzonderheden. Als je het allemaal bij elkaar optelt, of het nu een orkest is of een groep individuen, krijg je een geheel dat groter is dan de rekenkundige som der delen... Ik denk veel meer aan "collectief genie" dan aan "individueel genie".

Het waren “individuele genieën” zoals Hitler, Stalin of Roosevelt die de wereld in een bloedbad hebben gestort! We moeten toegeven dat onze verschillen onze rijkdom uitmaken... In werkelijkheid bestaat l'Orchestra ViVo! niet uit dertig mensen, maar uit vijfenveertig!


Hoe denk jij hierover, Manu ?

Manu Louis : (lacht) Ik denk tegenwoordig veel als solist ! (de jongen bezoekt solo alle kleine Europese zalen, zelfs verder weg... - NVDR).

Maar ernstig, hou er rekening mee dat l'Orchestra ViVo! niet zou werken (of anders zou het heel ingewikkeld zijn) zonder de aanwezigheid van Garrett als artistiek directeur... We moeten worden gecontroleerd... Als iedereen zou handelen met een beslissingsbevoegdheid die gelijk is aan die van alle anderen, komen we niet verder... Garretts rol is essentieel... en dat helpt ons enorm!

Garrett List : Ik voel graag het evenwicht dat heerst binnen l'Orchestra ViVo!… Uiteindelijk ben ik niet pessimistisch over het lot dat in de toekomst aan de mens of l'Orchestra ViVo! zal worden voorbehouden… We gaan nog even door pijnlijke tijden, maar we komen er wel doorheen!

Interview © Yves « JB » Tassin – Luik, 6 februari 2018 (vrije vertaling : Jos Demol)  -  foto’s © Diane Cammaert / France Paquay
Een samenwerking JazzMania / Jazz'halo

Hun eerste album « Orchestra ViVo ! – Direction Garrett List »
(maart 2014)
blijft beschikbaar bij het label Igloo

De dubbele dvd :
« (The Whole Is Greater than) The Sum of Its Parts »
is te koop bij l'association liégeoise World Citizens Music