Fred Hersch

Jazz is the sound of surprises and I like surprises

© Mark Niskanen

Het duurde lang, eigenlijk veel te lang voor Fred Hersch de erkenning kreeg die hij verdiende. Inmiddels wordt hij gerekend tot een van de meest toonaangevende jazzpianisten. Een mentaliteit van hard werken en zichzelf blijven verrassen zijn daar niet vreemd aan. “De dag dat ik niet meer op niveau speel, neem ik een rustpauze en probeer daarna opnieuw of stop. Maar zover ben ik gelukkig nog niet”.

Liefst van al staat hij alleen op een podium voor een publiek. Voor zijn recente opname maakte hij een radicale ommezwaai. Op ‘Begin Again’ verkeert hij namelijk in het gezelschap van een bigband. De zoveelste uitdaging voor hem: “Het is mijn plaat maar ik soleer niet op elk nummer en dat voelt goed aan”.

Je houdt duidelijk van soloconcerten. Voor ‘Begin Again’ zoek je echter het gezelschap op van een bigband.

Dat project is opgevat binnen een welomlijnd kader. Voor de gelegenheid word ik tevens geconfronteerd met een andere ritmesectie. Heel wat veranderingen voor mij dus. Alles gebeurde onder leiding van Vince Mendoza die gelukkig gevoelig was voor de details in mijn muziek. Hij is ook een buitengewoon arrangeur. Denk maar aan wat hij deed voor Joni Mitchell haar ‘Travelogue’ en ‘Both Sides Now’, twee onvervalste klassiekers. Mocht hij nadien nooit iets anders gedaan hebben, dan was dat nog genoeg geweest om hem in het pantheon van de allergrootsten te plaatsen.


Hoe gingen jullie te werk?

Over de keuze van de nummers waren we snel akkoord. We namen er elf op waarvan uiteindelijk negen weerhouden werden voor de cd. Live spelen we waarschijnlijk ook die andere twee plus nog enkele composities waarbij de piano meer centraal staat. Het is mijn cd maar ik soleer niet op elk nummer en dat voelt goed aan. Uiteindelijk werd het een mooie bloemlezing van mijn oeuvre waarin mijn verschillende werelden en klankpaletten aan bod komen, zij het in een andere context en dat is deze van een bigband.


Heb je voor de effectieve opname plaatshad specifieke platen geluisterd?

Toch niet. Ik ging onbevooroordeeld de studio in en wist zelfs niet wat Mendoza allemaal uitgewerkt had. We repeteerden eerst een dag met het trio omdat ik in kleine formatie wilde aftasten waar het naar toe kon en zou gaan. Vervolgens was er een dag repetitie met de band en dan vier korte dagen van opname, telkens drie uur per dag. Vince kent elke muzikant persoonlijk, evenals hun sterke kanten.

Ik moet toegeven dat het voor mij een zeer aparte ervaring was. Noem het gerust een soort opdracht met heel wat minder flexibiliteit dan ik gewoon ben. Ik diende mij aan te passen aan de visie van iemand anders. Mijn voorkeur gaat sowieso uit naar soloconcerten. Maar “jazz is the sound of surprises and I like surprises”.


Hoe extreem was de omschakeling dan wel voor jou van solo naar bigband?

Ik moest een andere pet opzetten en mijn denkwijze bijsturen. Belangrijk als muzikant is dat je eerlijk blijft met wat er gebeurt. Vooral niet nadenken over wat had kunnen zijn. Dat wil niet zeggen dat je een bepaald nummer niet opnieuw mag opnemen of spelen. Hoe dikwijls bracht Miles niet ‘On Green Dolphin Street’, ‘Autumn Leaves’ of ‘My Funny Valentine’? Er is altijd ruimte voor een goede performance, hoe oud het materiaal ook is.


Is dat niet een van de essenties in jazz, standards kunnen brengen met een persoonlijke visie.

Tegenwoordig wil elke jonge muzikant zijn composities naar voor plaatsen. Het is een nieuw tijdperk. Toen ik startte, waren er haast geen partituren. Je kende gewoon de tunes via een collega of zelfstudie. Een academische traditie bestond nog niet. Nu wil iedereen zijn eigen ding schrijven en doen. Maar dat kan je ook met iemand anders zijn muziek, alleen is het moeilijker. Het is niet omdat je een Sibelius software programma voor muziek hebt, dat je kan componeren. Componeren is een moeilijk vak. Niet elke notenreeks op papier is memorabel.

Ik schreef mijn eerste tune toen ik vijfentwintig was. Ik wachtte zolang omdat ik mij steeds de vraag stelde hoe ik in hemelsnaam iets beter kon schrijven dan Billy Strayhorn, Wayne Shorter of Kenny Wheeler. Eerst studeerde ik jaren de canon, de grote standards en componisten, in de hoop dat uiteindelijk wat van die kennis weerspiegeld geraakte in mijn muziek. Vooral dan in termen van craftmanship. Ik hoor heel veel sets waarin iedereen alle richtingen uitgaat. Op het einde vraag ik mij dan af wat het allemaal inhield. Waar was het verhaal? Zelf beoog ik dat mensen iets voelen na een concert. Het verrassingselement is een ander noodzakelijk aspect, voor hen en voor mij. Ik doe dit nu al vijfenveertig jaar en nog elke dag beleef ik er plezier aan. De meesten die zolang gewerkt hebben, verlangen naar een buitenverblijf op Mallorca en hebben een “fuck it all” attitude. Ik wil verder doen en de dag dat ik niet meer op niveau speel, neem ik een rustpauze en probeer daarna opnieuw of stop. Maar zover ben ik gelukkig nog niet.


Niet alle omstandigheden zijn perfect om op te treden. Hoe zet je de negatieve elementen opzij?

Als de piano niet in orde is, heb je alvast een groot probleem. Het is net als vrienden uitnodigen voor een lekkere steak en je serveert goedkoop vlees. Dan weet je dat het geen succes wordt. De kwaliteit van de klank is primordiaal voor mij. Wanneer je handen de toetsen raken en je een eerste frasering inzet, moet dat haast automatisch een vervolg genereren, net zoals bij een interessant gesprek. De kunst daarbij is om in het moment te blijven en niet hoeven na te denken wat komt of hoe je het vervolg gaat voorbereiden. Belangrijk in jazz is een verhaal vertellen, liefst op een spontane manier. Alles fris houden en “in the moment” spelen blijft de uitdaging.

© Steve J. Sherman

© Georges Tonla Briquet


Live

06.07.2019, Fred Hersch & WDR Big Band, Gent Jazz