Erik Truffaz : canvas en sterren

Het nieuwe project van Erik Truffaz nodigt ons uit om terug te keren naar de donkere cinemazalen uit onze jeugd. Met "Rollin'", dat begin april 2023 uitkwam op Blue Note, herleeft de Frans-Zwitserse trompettist op zijn eigen manier, en met een gloednieuw kwintet, enkele emblematische films uit de jaren 60 en 70. We hebben hem ontmoet. Meer dan een interview, is het een gesprek. Zo is het ook met Erik Truffaz. We praten, we stellen hem vragen, hij neemt zijn tijd, hij antwoordt. Hij legt zijn tempo op. Precies zoals hij in zijn muziek doet.

NB: Als het interview begint, is de trompettist thuis, in de bergen.

Erik Truffaz : Het uitzicht is schitterend, en er is zon. Ik luister naar muziek, ik pruts wat, ik wandel en ik lees.

Wat lees je momenteel ?

Erik Truffaz : « Bloc-notes » van François Mauriac en « Des grives aux loups » van Claude Michelet. Ik hou van lezen. Ik kan niet stoppen. Mijn andere passie op dit moment is klassieke muziek. Ik herontdek veel dingen die ik vergeten was of niet kende. Ik heb een vriend wiens broer is overleden en die had een collectie van meer dan tweeduizend vinylplaten. Ik had het geluk om er een aantal gekregen te hebben. En ik ben verbaasd over wat ik tegenkom. Ik luisterde naar Claude Debussy's "Nocturnes", het is ongelooflijk mooi. Ik luister ook naar de kwartetten van Beethoven, en gisteravond luisterde ik nog naar Stravinsky's "De Vuurvogel".

Zal dit je inspireren voor toekomstige projecten ?

Erik Truffaz : Stravinski, ongetwijfeld. Ik ben net een project aan het schrijven voor deze zomer met trombone, tuba, alpenhoorn, Nya en een drummer.

Herschrijf je vaak thema's en maak je veel arrangementen ? Meestal werk je aan je eigen composities…

Erik Truffaz : Ik haal inspiratie uit bepaalde muziek of deuntjes, maar ik componeer zelf. Ik arrangeer geen dingen van bestaande composities. Ik luister, pik een idee op, ontwikkel het, en dan gaat het ergens anders heen. Veel componisten werken zo.

Voor « Rollin’ », je laatste project, liet je je inspireren door filmmuziek. Daarbij moest je vertrekken van bestaande thema’s. Dit is een primeur voor jou. Wat was de aanleiding voor deze aanpak ?

Erik Truffaz : De vonk was een verzoek. Ik schreef ooit de muziek voor een film van Marie-France Brière over Napoleon. Toevallig was Marie-France ook mededirecteur van het festival van Angoulême met Dominique Besnehard. Ze vroeg me om wat filmmuziek te komen spelen met mijn band tijdens de slotceremonie van het festival afgelopen zomer. Wat we deden. Ik luisterde naar het resultaat, ik vond het goed en het motiveerde ons om aan dit repertoire te werken. De moeilijkheid in dit werk, in mijn carrière, is om nieuwe ideeën te vinden en dingen te doen die ik nog niet eerder heb gedaan. Het was een geweldige ontdekking.

Hoe selecteerde je deze muziek, die thema’s, deze films ?

Erik Truffaz : Aanvankelijk was het voorstel van Marie-France Brière gericht op Franse producties. Vandaar dat we eerst kozen voor « Les Tontons Flingueurs », « Fantômas » of « Ascenseur Pour l’Echafaud ». Daarna hebben we het spectrum verbreed. « The Persuaders – Amicalement vôtre », het is bijna Frans in de zin dat het vooral succesvol was in Frankrijk.

In deze soms sentimentele keuzes zit waarschijnlijk ook een interesse in melodie en het feit dat je je kunt voorstellen wat je ermee kunt doen ?

Erik Truffaz : Er zijn twee dingen. Er is, inderdaad, het gevoel bij de films. Dit is het geval met "Les Tontons". De keuze voor "Le Casse" komt voort uit mijn totale verknochtheid aan de muziek van Ennio Morricone. Ik luisterde aandachtig en toen ik bij de ballade kwam, werd ik van mijn sokken geblazen.

Is het moeilijk om van deze veelal bekende thema's iets persoonlijks en anders te maken ?

Erik Truffaz : Het is inderdaad ingewikkeld. We hebben er langer over gedaan dan wanneer we een plaat opnemen met onze eigen composities.

Hoe komt dat ? Door de thema’s, de arrangementen, de harmonieën ?

Erik Truffaz : Neen, niet echt. Je moet de invalshoek vinden. Bijvoorbeeld, voor "Le Casse" begonnen we met een nogal ritmisch tempo. We zijn dagen bezig geweest om dit hoofdthema in alle richtingen uit te proberen (hij zingt het) ... en het klonk nog steeds oubollig (lacht). Het klonk als een band die variété speelt op een boot. Toen bracht ik de melodie op de manier van een ballade en het werkte. Omdat het ritmische aspect niet meer overheerste en de melodie het overnam. Voor "Ascenseur Pour l'Echafaud" was het wat eenvoudiger, tussen aanhalingstekens, omdat het meer modaal en atmosferisch is. Het ging erom Miles niet te imiteren.

Het is inderdaad een uitdaging om zo'n cover te doen…

Erik Truffaz : Ik moet zeggen dat we voor de opname niet helemaal zeker waren van onszelf. Daarna kon mijn stijl, zonder pretentieus te zijn, even sterk zijn als die van Miles, op een heel andere manier natuurlijk. Het is misschien pretentieus, maar als het niet zo was geweest, hadden we het niet gehouden.

Het moet gezegd worden dat je in alle tracks op het album een echte visie, een sfeer kunt voelen. Er wordt niet zomaar geïmiteerd of gereproduceerd. Er is een bepaalde aanpak en een openheid voor het onverwachte en voor improvisatie…

Erik Truffaz : Het is als werken in een laboratorium. In de studio brengt iedereen zijn ideeën in, ook al hebben Marcello Giulliani en ik uiteindelijk het laatste woord. Voor "Tontons", bracht ik het thema mee (hij zingt opnieuw). Eerst speelden we het een beetje jazzy, zoals in de film, toen vond Marcello een andere baslijn en Raphaël Chassin, de drummer, werkte een ander ritme uit. Ik zette het thema voort... Maar we werkten als een gek aan deze plaat. Ik had er genoeg van, ik heb nog nooit zoveel gerepeteerd als voor dit album!

Er moet gewerkt worden, Erik, er moet gewerkt worden (lacht) !

Erik Truffaz : Maar we werken altijd veel en het stoort me helemaal niet. Voor "Lune Rouge", het vorige album, werkten we gedurende drie weken in de studio. Hier duurde het maanden. Ik vind het niet erg om te werken, maar rondjes draaien irriteert me. Tegelijkertijd hebben we twee platen voor de boeg [NVDR: "Clap", het vervolg is al gedeeltelijk opgenomen].

Hoe stelde je deze nieuwe line-up samen ?

Erik Truffaz : Marcello vertelt me al jaren over de muzikale uitstraling van Raphaël Chassin, de drummer met wie hij samenspeelt in de band van gitarist Thomas Naïm. Op een dag werd ik uitgenodigd om mee te spelen op een plaat van deze gitarist. Zo zijn we gaan samenwerken. Voor de lol werkten we aan Charlie Chaplin thema's om muziek te verzinnen. Het is een project waarvan ik hoop dat het ooit verwezenlijkt kan worden.

Matthis Pascaud, de gitarist, speelde vroeger met Raphaël in de band van de Engelse zanger Hugh Coltman. Zo zijn we bij elkaar gekomen.

De toetsenist, Alexis Anérilles, ken ik goed omdat hij bij Sophie Hunger speelt, met wie ik verschillende keren heb samengewerkt. Hij is ongelofelijk, hij speelt geweldige solo's. Hij doet me een beetje denken aan Patrick Muller, in zijn frasering en zijn ritmische basis. Hij is formidabel.

Na Nya, Sophie Hunger, Ed Harcourt, Oxmo Puccino of Christophe op andere albums, zijn er op dit album ook stemmen op twee nummers. Is dit belangrijk voor je ? Is zingen iets dat je na aan het hart ligt ?

Erik Truffaz : Jawel, ik hou ervan. Voor deze plaat is er Camélia Jordana, die al had gezongen op het collectieve album als eerbetoon aan Chet Baker ("Autour de Chet"). Ik heb haar destijds gekozen uit een lijst. Omdat ze me raakt. Ze heeft de vanzelfsprekendheid van de grote zangers. Voor "Rollin'" heb ik een hele zondag gezocht naar films waarin Marilyn Monroe zong en ik koos "One Silver Dollar" uit "La rivière sans retour". We deden de arrangementen samen. Camélia kwam naar de studio en binnen een uur was het klaar.

Heb je alles samen of apart opgenomen ?

Erik Truffaz : Alles werd samen opgenomen. Zo konden we het tempo kiezen, de solo's tegelijk spelen en de stem echt aan de muziek koppelen. Het is spontaner en levendiger. Hetzelfde gold voor de opname met Sandrine Bonnaire op "La lettre de Rosalie" uit "César et Rosalie" van Sautet. Wij speelden het thema en zij las tegelijkertijd haar tekst.

Was er daarna veel productiewerk ?

Erik Truffaz : Helemaal niet. We hebben opgenomen en niet geretoucheerd. Het grote werk ging naar Benoît Corboz voor het mixen, dat is alles.

De trompet en ook de contrabas werd met heel weinig effecten opgenomen, wat zorgt voor een meer "organische"...

Erik Truffaz : Voor "Fantômas", "La lettre de Rosalie", "One Silver Dollar" en andere, gebruikte Marcello opnieuw de contrabas. Dat is iets wat we lang niet gedaan hebben. Niet sinds "Bending New Corner", of "Mantis" met Michel Benita, misschien…

Je terugkeer bij Blue Note, is goed nieuws en een mooie blijk van erkenning !

Erik Truffaz : Als ik een tijdje stopte met Blue Note, was dat om juridische redenen buiten mijn controle... en die van EMI. Door een reeks trucs kwam ik een tijdje bij Warner terecht. Toen ze het recht hadden om me weer te tekenen - tien jaar later - nam Blue Note weer contact met me op. We hadden altijd goed samengewerkt, het was altijd positief geweest voor hen en voor mij.

De "Blue Note" afbeeldingen zijn ook een referentie die je dierbaar is. Dat is hier ook het geval met de prachtige hoes.

Erik Truffaz : Het is belangrijk voor mij en ik hecht er veel belang aan. Ik wilde geen graphics om de graphics, ik wilde dat je de geest van het Blue Note label zou voelen. Ik stelde veel voorbeelden en referenties voor die voor mij belangrijk waren. Het was ook een lange klus. Maar ik hou van Blue Note covers en het werk van Reid Miles. Ik heb boeken met covers die ik regelmatig doorneem, het is fantastisch.

Het album komt half april uit en er is een reeks concerten gepland. Zullen er gasten zijn of de zangeressen ?

Erik Truffaz : Ongetwijfeld. We spelen in het Odéon theater in het kader van het St-Germain-des-Prés festival op 15 mei 2023 en Sandrine zal er zeker bij zijn. Voor de rest van de concerten, zullen we zien wie beschikbaar is.

Denkt u eraan de concerten aan te kleden met bijvoorbeeld projecties of beelden die naar de films verwijzen ?

Erik Truffaz : Oh nee, dat is niet nodig! Ofwel doe ik een filmconcert, met Enki Bilal bijvoorbeeld, en daar is het voor, ofwel speel ik muziek voor Ozu's "Tokyo Kids". Verder is er geen behoefte aan spullen achter ons. Concerten hoeven niet aangekleed te worden als ze beleefd worden.

Erik Truffaz : Rollin’
Blue Note

Recensie (F) JazzMania

Arnaud Ghys : Portraits in Jazz
ARP2 Editions

Recensie (F) Jazz’halo

Tekst © Jacques Prouvost (vrije vertaling : Jos Demol)  -  photos © Arnaud Ghys

Een samenwerking Jazzques / JazzMania / Jazz’halo