Conservatorium Antwerpen viert 25 jaar jazzafdeling

Bert Joris leidt feestelijke Antwerp Jazz Orchestra met muziek van Joshua Redman

Zes uitverkorenen die de jongste vijf jaar op het conservatorium van Antwerpen bij Bert Joris compositie en arrangement volgden herwerken composities van Joshua Redman voor de feestelijke bigband Antwerp Jazz Orchestra rond de viering van 25 jaar jazzafdeling. Els Smedts, coördinator Jazz/Lichte Muziek, nodigde jeugdheld Joshua Redman als solist uit. Bert Joris (bege)leidt het artistieke bewerkings- en bigbandproces. Omdat er een gebrek was aan koperblazers voor de bigband, zocht Els eerst samenwerking met Codarts Rotterdam. Het project met steun van vzw Vrienden Conservatorium Antwerpen kreeg verder Europese allure toen ook leerlingen van de conservatoria van Maastricht, Amsterdam, Sibelius Academy Helsinki en University of the Arts Bern werden aangetrokken.

Els Smedts © Els Smedts

Els Smedts: “We hebben voor Joshua Redman gekozen omwille van zijn verleden bij SF Jazz Collective. Zijn ervaring met grotere ensembles en het feit dat ik hem zelf als een jeugdheld beschouw, gaven de doorslag. Hij was dadelijk enthousiast en ik heb hem nog vorige zomer op Jazz Middelheim ontmoet. Hij voelt zich heel betrokken en bewust van het project. Het regelen van de concerten was een ander paar mouwen. Met zo’n naam had ik toch verwacht dat we gemakkelijker podia zouden vinden. Niet dus! Uiteindelijk is het toch gelukt om vanaf 18 april drie opeenvolgende dagen te spelen: Antwerpen, Virton en Heusden Zolder. Na het concert in Antwerpen organiseren we trouwens nog een ‘Verjaardagsjam’ om het feest extra luister te geven en uiteraard hopen we dat Joshua Redman zelf ook zal komen meespelen.

Overigens vieren we niet alleen 25 jaar jazzafdeling, Bert Joris is nu aan zijn vijfde academiejaar toe als docent aan het Koninklijk Conservatorium Antwerpen en ikzelf werk nu mijn tiende jaar voor de jazzafdeling.”

Bert Joris: “Na mijn onderscheiding als Maestra Honoris Causa in 2012 door de Stichting Conservatorium Antwerpen werd ik gevraagd om een compositie- en arrangementklas te vormen. Omdat het om gevorderden ging, was mijn voorstel om die leerlingen elk jaar in een project te betrekken met de Conservatorium Big Band onder leiding van Kurt Van Herck. Dat werkt motiverend, ze konden uitpakken met hun werk, hun eigen muziek spelen.

Kurt Van Herck © Geert Vandepoele

Voor de viering van 25 jaar jazzafdeling kwam dan het idee van Els om een internationale spraakmakende jazzsolist uit te nodigen en een unieke bigband samen te stellen. Eerst dachten we leerlingen van de jongste vijf jaar te vragen opnieuw eigen werk te schrijven. Maar na rijp beraad heb ik besloten om uitsluitend voor composities van de solist, en dat is dus Joshua Redman, nieuwe arrangementen te laten schrijven door afgestudeerden of laatstejaarsstudenten van het conservatorium Antwerpen, die een of twee jaar compositie en arrangement bij me volgden.”

Joshua Redman © Geert Vandepoele

De zes van A

Mathias Vercammen © pull&over photographs / Jonas Boutsen © Cis Vangoidsenhoven / Gert-Jan Dreessen © Alex Wagemans

Ze zijn met zes, die zich gemotiveerd en enthousiast aan het schrijven zetten op basis van werk van Joshua Redman. Liefst twee drummers: Jonas Boutsen en Mathias Vercammen, die bij de uitvoering van hun arrangement de drums overnemen van Gert-Jan Dreessen die de spil vormt van de ritmesectie in de bigband.

Alumni Mathias Vercammen leidt en componeert zelf al de Big Swing Band uit Sas van Gent.

Jonas Boutsen heeft ook al ervaring met bigband, maar richt zich momenteel op een nieuw project, Zandland, waarbij de muziek een symbiose vormt van moderne jazz en Nederlandstalige teksten. Het is een samenwerking met o.a. Marjan van Rompay (composities, saxofoon) en kleinkunst-zanger/schrijver Niels Boutsen, bekend als Stoomboot (teksten, zang). In dit project speelt ook Geert Hendrickx gitaar en Roeland van Noten bas.

Harrison Steingueldoir © Jos L. Knaepen

Harrison Steingueldoir waagt zich aan een opmerkelijk eigenzinnige bewerking en neemt de piano waar in de ritmesectie. Hij liet zich al opmerken in vele formaties en won met de groep Donder de Storm! Contest 2017.

Matthias Van den Brande © pull&over photographs

De vierde in de rij is tenorsaxofonist Matthias Van den Brande die als lid van de Bravo Big Band al heel wat voeling heeft met bigband, maar momenteel voor een eigen project kamermuziek voor kwartet met klassiek blazersensemble aan het schrijven is. Zijn debuutalbum wordt dit jaar verwacht.

Jeroen Reggers © Janne Blommaert / Geert Hendrickx © Trui Amerlinck

Tenslotte nemen twee gitaristen de uitdaging aan: Jeroen Reggers en Geert Hendrickx. Deze laatste is bekend van Gizmo waarmee Ben Sluijs en Chris Cheek als gastmuzikanten optraden. Jeroen Reggers vormt samen met saxofonist Lennert Baerts en drummer Gert-Jan Dreessen de groep FONS, alle drie Limburgers die recent nog optraden op Klara in de Singel.

Bij het afronden van deze bijdrage (1 februari 2018-nvdr) was nog niet zeker of ook Lennert Baerts bijdraagt.

Bert Joris: “Ik zie echt een positieve evolutie bij die jonge arrangeurs, die zijn daar graag mee bezig. Ik heb ook liever drie die in hun muzikaal leven daar verder op doorgaan, dan tien die er misschien wel plezier aan beleven, maar verder niets mee aanvangen. Dan ben ik ook niet geslaagd in mijn opzet.”

Bert Joris: “Ik ben echt benieuwd hoe al dat jong talent – zowel musici als arrangeurs – zich in dit project zal inpassen.”

Hoe goed ben je zelf vertrouwd met Joshua Redman?

Bert Joris: “Ik heb veel geluisterd naar zijn opnames met Brad Mehldau. Ik heb ze ooit live in Bern op het International Jazz festival beleefd. Joshua is een van de machtige tenoren van nu en weet zich altijd goed omringd. Hij is ook iemand die fantastische muziek schrijft, waar ik zelf heel veel voeling mee heb. Kortom een gedegen jazzmuzikant en ook een goede pedagoog.”

Joshua Redman © Christian Deblanc

Hoe kwam je tot de gekozen stukken uit Joshua’s repertoire?

Bert Joris: “Eerst heb ik gepolst bij de kandidaat-bewerkers of ze Joshua Redman kenden. Dat bleek duidelijk het geval. Ze gaven me een aantal titels op, waarbij het opviel dat ze vooral van de funk en fusion projecten wild waren. Die keuze heb ik voorgelegd aan Joshua en die heeft teruggekoppeld met een aantal suggesties en alternatieven. Parallelogram, eentje van het album met SF Jazz Collective, een groter ensemble, gaan we zeker brengen. Daar tekent Mathias Vercammen voor. Verder staan op het programma: Faraway (Compass 2009), The Long Way Home (Elastic 2002), Friend or Foe (The Bad Plus Joshua Redman 2015), Put it in your Pocket (Momentum 2005) en Jazz Crimes (Elastic), al kan er bij de repetities nog altijd iets wijzigen.”

Hoe werd de bigband samengesteld?

Bert Joris:  “Els Smedts heeft de buitenlandse conservatoria verzocht om een opname van de gekozen muzikanten. Daar heb ik samen met Nico Schepers voor de koperblazers en Kurt Van Herck voor de saxen over beslist. Voor de ritmesectie was het duidelijk, omdat het afgestudeerden of studenten zijn van het Conservatorium Antwerpen.”

Nico Schepers © Johan Van Eycken

Is er een verschil tussen de conservatoria?

Bert Joris: “Ik weet alleen hoe het werkt in Bern waar ik les geef. Maar voor alle deelnemers zijn de basisvereisten dat ze natuurlijk hun instrument beheersen, kunnen lezen en improviseren. Dan weet ik dat we daar alle kanten mee uit kunnen. Ze weten welk project het wordt en met wie ze gaan spelen, kennen Joshua Redman en weten waaraan ze zich mogen verwachten. Ik ben daar redelijk gerust in. De laatste dertig jaar heb ik misschien wel tot zestig verschillende educatieve bigbandprojecten in binnen- en buitenland geleid. Mijn ervaring is dat je in een week tot anderhalve week die muzikanten op een hoog niveau kunt tillen.”

© Christian Deblanc

Hoe gaat het in zijn werk om ze samen te laten spelen?

Bert Joris: “De repetities starten een week voor Joshua komt, die zal de laatste drie dagen meemaken, daarna volgen dan de concerten. Ik ben constant in overleg met de zes arrangeurs rond de muzikale uitwerking en verwacht hun resultaat zes weken voor aanvang van de repetities. Dat geeft ruimte aan de orkestleden om zich voor te bereiden. Het is allemaal nieuw en dus moeten ze zich behelpen met partituur en eventueel beluisteren van de originele opnames van Joshua.
Wat soli betreft heb ik Joshua laten verstaan dat ze naast of met hem alle zes aan bod komen en op hun beurt in de spotlight staan. Ik hoop bijvoorbeeld twee tenoren, Joshua en Matthias Van den Brande, vooraan mee te maken.”

Hoe verschilt het van andere projecten?

Bert Joris: “Dit is een eerste keer dat ik met een bigband van muzikanten uit verschillende Europese conservatoria ga samenwerken. Ik vind niet dat ik tot in de details zelf alle regels moet opleggen, ik wil de verantwoordelijkheid bij die muzikanten leggen, daar leren ze zelf van bij. Ik heb in Bern, waar ik dertig jaar les geef, gelijkaardige projecten geleid en daar is het Swiss Jazz Orchestra uit gegroeid. Dat is nu een top bigband die veertien jaar bestaat.”

Wat is het moeilijkste in dit proces?

Bert Joris: “Ik ben de motor van het proces en wil dat Joshua evengoed als de arrangeurs en muzikanten zich daarin goed voelen, dat ze met zijn allen het gevoel hebben iets te kunnen bijbrengen aan het werk van een groot componist en solist. Voor de bewerkers is het een leerproces, ik kan hen helpen omdat ik vanuit ervaring en van op afstand beoordeel. Soms willen ze te vol schrijven en moet ik ze leren doseren. Ze staan technisch en harmonisch al ver, dus zijn het kleine bijsturingen.

Ik ben echt benieuwd hoe al dat jong talent – musici als arrangeurs – zich in dit project zal inpassen. Dat is ook mijn bekommernis.

In dit project vertrekken we van een redelijk klassieke bigbandformule en willen we niet experimenteren met bezettingen of extra instrumenten, hoogstens gitaar. Daar is ook geen tijd voor. Daarom stel ik om het interessant te maken binnen die bezetting, te experimenteren met muziek en te kleuren binnen die opstelling. Harrison Steingueldoir heeft een heel specifieke kleur gekozen. Dat vind ik fantastisch, maar we moeten afwachten hoe Joshua daarop gaat reageren.

Het delicaatste voor mij is om te zien dat elke partij goed tot zijn recht komt en tevreden is. Ik weet zeker dat die zes geselecteerden in hun eigen tijd, met hun eigen projecten heel andere dingen doen. Het is voor hen een opportuniteit om dit proces met bigband te beleven als een aanvullende bezigheid en meer moet dat voor mij niet zijn.”

Is het dankbaar?

Bert Joris: “Ik vind dat echt heel aangenaam om te doen. Neem bv. de sectie van 5 saxofonisten, die hebben elk hun eigen timbre, hun eigen volume. De eerste dag willen we die op een lijn krijgen, de accenten gelijk leggen. Misschien maken ze de blend zelf, maar daar kan ik niet op rekenen. Als ik werk met het Brussels Jazz Orchestra of WDR Big Band, dan heeft de saxofoonsectie een blend. Daar hoef ik me geen zorgen over te maken. Maar in dit project is het een totaal nieuwe ervaring. De muzikanten moeten elkaar leren kennen. De ene heeft een wat scherpere klank dan de andere. Dat moet je combineren met de nieuwe muziek die nog nooit gespeeld werd. En waar anders de componist of arrangeur bijstuurt, doe ik dit voor of naast hen. Daar kruipt de meeste tijd in. De selectie van de muzikanten en wat ze waard zijn, daar heb ik het volste vertrouwen in.”

© Bernard Lefèvre – februari 2018

© Geert Vandepoele

Antwerp Jazz Orchestra
25 jaar Jazzafdeling Kon. Conservatorium Antwerpen

Bert Joris: dirigent
Joshua Redman: tenorsaxofoon

Erik Bogaerts: lead alto
Max Zenger (Finland): altsaxofoon
Matthias Van den Brande: tenorsaxofoon
Lennert Baerts: tenorsaxofoon
Hanne De Backer : baritonsaxofoon

Quinten De Craecker: trombone
Alba Pujals (Amsterdam): trombone
Tim Daemen: trombone
Berend van Gurp (Rotterdam): bastrombone

Nico Schepers: lead trompet
Marvin Frey (Maastricht): trompet
Tomi Nikku (Finland): trompet
Nicola Habegger (Bern): trompet

Soet Kempeneer: bas
Gert-Jan Dreessen: drums
Harrison Steingueldoir: piano
Roeland Celis: gitaar

Agenda

18 april 2018: Blauwe Zaal – deSingel Antwerpen (www.desingel.be)
19 april 2018: Centre Culturel et Sportif – Virton (www.gaume-jazz.com)
20 april 2018: CC Muze – Heusden Zolder (www.muze.be)

© Jos L. Knaepen