Branford Marsalis, met driedubbele kracht

© Roger Thomas

Voor hij op 24, 25 en 26 maart 2022, Brussel aandoet spraken we met Branford Marsalis over dit project van drie concerten in drie dagen in verschillende samenstellingen: solo, quartet en met symfonieorkest. En natuurlijk vroegen wij naar zijn opvattingen over jazz.


Drie concerten in drie dagen met drie verschillende samenstellingen. We zouden het de titel “Three Views of a Saxophone Player” kunnen meegeven…

Ahah ! “Three Views of a Secret”! Ik zie het niet als drie verschillende dingen, het is gewoon meer werk; dat is wat ik mijn agent vertelde toen hij me vertelde over dit project in Brussel!

Je nam al een solo album op dat je in de Grace Cathedral van San Francisco opnam. De plaat kreeg de titel “In My Solitude”. Dacht je toen ook een beetje aan Duke Ellington die op dezelfde locatie zijn concerten van gewijde muziek opnam ?

Ik dacht niet specifiek aan Duke Ellington, maar het is een titel die in me opkwam en die ik erg goed vond. Maar ik wist dat Ellington daar "The Sacred Music Concert" had opgenomen. Ik heb er altijd van gehouden om de muzikanten te eren die mij zijn voorgegaan, wat hun stijl ook is. Ik was meer dan blij om dit concert te geven.

Waaruit zal het repertoire van je soloconcert in Brussel bestaan ?

Omdat ik binnenkort het John Adams-concert moet spelen met een symfonieorkest en ik niet veel tijd heb gehad om me erop voor te bereiden, breng ik zeker een selectie uit die muziek en naast stukken uit de soloplaat komen er ook andere dingen. Er zullen populaire liedjes uit de jaren veertig zijn met mooie en sterke melodieën, niet echt jazz. Als je in een kerk speelt, moet je dingen zo spelen dat het geluid niet verloren gaat in de ruimte: snel spelen in zo'n ruimte is belachelijk met vijf seconden vertraging. Ik zal spelen met de ruimte die deze plek me biedt.

Vergt een dergelijk concert veel repetities ?

Neen, ik heb ook niet gerepeteerd voor het concert in San Francisco, mijn oren werken heel goed: als ik de dingen duidelijk hoor, is het goed.

Wanneer je klassieke muziek vertolkt, wordt je dan door de jazz beïnvloed en vice-versa ?

Uiteraard. Er zijn noten die ik hoor omdat ik naar jazz luister. Als ik niet naar jazz luisterde, zou ik niet zo spelen. Als ik jazz speel, is mijn toon zoveel beter en mijn beheersing van het instrument ook. Ik kan de kleur van de geluiden gemakkelijker veranderen.

Met het Brussels National Orchestra zal je het door Vince Mendoza gearrangeerde “Cassandra” spelen. Dit stuk is terug te vinden op je album “Requiem” dat opgedragen werd aan Kenny Kirkland, een persoon die heel belangrijk was voor u…

Kenny was een briljante muzikant die me enorm heeft beïnvloed. Hij gebruikte polytonen die ik niet gewend was te gebruiken. Al zijn composities waren perfect geschreven met de harmonieën, meer zoals Herbie Hancock sprak over de solo's van Wayne Shorter. Kenny's muziek is des te relevanter, want als de wanorde van de jazz begint, moet alles wat je hoort veranderd worden, dat is een vereiste in jazz. Wie zegt dat hij Kenny's akkoorden gaat spelen, zal ze nooit spelen zoals Kenny ze speelde. Herbie sprak daarover als hij thema's speelde met Miles en toen hij zich aan de akkoorden hield en vaststelde dat het niet werkte. Het kost tijd om dingen op die manier te horen. Daarnaast was Kenny leuk, slim, ik mis hem.

Branford Marsalis Quartet © Eric Ryan Anderson

Je blijft heel trouw aan de musici van je quartet. Als ik het goed voor heb is de enige verandering in al die jaren de komst van drummer Justin Faulkner. Is het vertrouwen hebben in je partners iets essentieels ?

Ik denk dat het de enige manier is om muziek te maken. Er zijn die zinnen die in alle wereldtalen bestaan. Als je naar een feest gaat gebruik je van die passe-partout vragen zoals: "Hoe gaat het met je ?", "Wat een prachtig weer vandaag!", "Wat is je favoriete voetbalclub ?"... In de muziek is het net hetzelfde: als je merkt dat je met muzikanten bent die je niet kent of waar je weinig van weet, zullen we bij onszelf zeggen "Ok, laten we 'How High The Moon' spelen", dat noem ik "koetjes en kalfjes". En wat ik leerde door met dezelfde muzikanten te werken is het verschil tussen samen spelen en tegelijkertijd beginnen en eindigen. In jamsessies spelen de muzikanten nooit echt samen, ze wachten op hun beurt. Dit is voor mij de slechtste manier om muziek te maken; twee of drie dagen voor een concert repeteren, vind ik absurd.

Het plezier dat je uitstraalt op het podium is hetzelfde dat  we vonden bij Sonny Rollins, Dexter Gordon, Roland Kirk... We vinden het minder - dit is mijn persoonlijke mening - onder de saxofonisten die we nu veel horen. Heb ik iets gemist toen ik ernaar luisterde ?

Ik denk dat het woord jazz er niet echt toe doet. We richten ons minder op de muziek dan op hoe mensen hun instrumenten bespelen. Kamasi Washington speelt niet echt jazz, het is een soort hiphop, R 'n B, rock. Zijn band is geen band die jazzbeats speelt. Ik vind zijn band goed, er is  samenspel, maar veel huidige bands spelen niet samen, het zijn intelligente muzikanten, maar ze zijn vaak gefocust op hun interventie als het om hun solo gaat. Ze versmelten niet met elkaar, er is weinig tot geen interactie. In de jazz is soleren secundair, in de muziek van vandaag is soleren primair. Voor mij is jazz niet alleen improvisatie, maar als je iemand met een goede opleiding in de Verenigde Staten vraagt wat jazz is, dan zeggen ze "het is improvisatie", dat is belachelijk. De Fransen, de Duitsers improviseren, Beethoven, Mozart improviseerden. Het was het geluid van jazz dat nieuw was, niet de improvisatie en veel muzikanten die nu spelen, hebben geen jazzklank. Dat is wat we proberen te doen met mijn quartet, de jazz sound spelen, of het nu standards zijn of de liedjes van vandaag. We werden gevormd door het geluid van Miles Davis, Dexter Gordon en we proberen daar inspiratie uit te halen, wat zoveel muzikanten tegenwoordig niet kennen, muziek van vóór 1955. Ze zijn meer geïnteresseerd in het schrijven van hun eigen liedjes, complexe dingen, maar voor mij moeten zelfs complexe dingen eenvoudig klinken. Als muzikanten deze evidentie willen verwerpen, is dat hun probleem, maar ik zal er niet in meegaan met mijn groep, die al dertig jaar bestaat.

Je gaat terug in de tijd, dat herinnert me eraan dat ik je veertig jaar geleden voor het eerst zag op het Gouvy Jazz Festival in België met Art Blakey…

Ik herinner het me nog heel goed. Ik heb veel geleerd van de Jazz Messengers, vooral omdat ik niet veel wist voordat ik bij Art Blakey speelde. Hij was degene die me de dingen leerde waar we het nu over hebben: ik had nog nooit gehoord van Fletcher Henderson, Lucky Millinder, Coleman Hawkins, Louis Jordan... Ik kende die namen niet en ging op ontdekking naar winkels om hun platen te kopen, vinyl destijds, er was niets op voorraad, je moest bestellen. En wat ongelooflijk is, is dat dit nu allemaal beschikbaar is. Het was Art Blakey die van mij een jazzmuzikant maakte.

Toen "Metamorphosen" twaalf jaar geleden uitkwam, vertelde je me een beetje over de muziek en veel over een project dat je na aan het hart lag met Harry Connick Jr. over de wederopbouw van huizen in New Orleans na de orkaan Katrina. Hoe ver sta je daar vandaag mee ?

Dit project hebben we vijf jaar geleden afgerond. Iedereen heeft nu zijn huissleutel. Er is een muziekcentrum dat naar mijn vader is genoemd en dat heel goed werkt. Er zijn veel jonge mensen die daar muziek maken, niet om een muzikant te zijn, muzikant wordt je vanzelf. We hebben programma's voor jonge kinderen waarvan de ouders 's avonds laat werken, dit zijn voornamelijk programma's die te maken hebben met sport, basketbal, voetbal... Het zijn ook plekken waar ze hun huiswerk maken.

Tekst © Jean-Pierre Goffin (vrije vertaling: Jos Demol) – foto’s © Palma Kolansky / Eric Ryan Anderson / Roger Thomas
Een samenwerking JazzMania / Jazz’halo

© Palma Kolansky

Klarafestival haalt Branford Marsalis naar Brussel voor maar liefst drie concerten die evenveel gezichten tonen van zijn kunstenaarschap.

24 maart 2022: Branford Marsalis - solo
Het eerste concert vindt plaats in de unieke setting van de Sint-Michiels- en Sint-Goedelekathedraal, waar Branford Marsalis solo optreedt met een mix van klassieke arrangementen, jazz standards en vrije improvisatie.

25 maart 2022: Belgisch Nationaal Orkest o.l.v. Dirk Brossé feat. Branford Marsalis
Het tweede concert vindt plaats in Bozar en is een samenwerking met het Belgisch Nationaal Orkest onder leiding van Dirk Brossé. Branford Marsalis brengt in dit concert een ode aan het 20ste-eeuwse Amerikaans symfonisch repertoire en zal ook de wereldpremière spelen van Cassandra, een jazz standard van zijn hand, herwerkt voor orkest en saxofoon door Vince Mendoza.

26 maart 2022: Branford Marsalis Quartet
Zijn derde en laatste concert is een optreden van het door hem opgerichte Branford Marsalis Quartet in Bozar. Met dit kwartet treedt hij al zo’n twintig jaar op. Bereid je voor op een concert dat zwoele ballads afwisselt met zeer heftige Nu jazz!