Aka Moon – Quality of Joy: een gesprek met Fabrizio Cassol

« Quality of Joy » is het vierentwintigste album van Aka Moon, een nieuwe creatie waarin het trio nieuwe emoties blootlegt, omringd door een schare gastmuzikanten. We praatten met Fabrizio Cassol.


De gasten op het nieuwe album zijn musici die reeds op eerdere projecten te horen waren…

Amir ElSaffar was er in 2014 al bij in "Alefba", sindsdien hebben we een zeer intense relatie opgebouwd. João Barradas ken ik sinds het Medinea-project op het Festival van Aix-en-Provence en sindsdien is hij bij allerlei projecten betrokken. Claron McFadden werkte mee aan Monteverdi's "Vespers" in 2006, Bert Cools is te horen op "Conference of the Birds" en de gitarist Miles Okazaki ontmoette ik tegelijk met Amir in New York. Rodriguez Vangama deed "Coup Fatal" en "Opus 111", Adèle Viret maakt deel uit van de Medinea gemeenschap, ze kwam later, ze is amper vierentwintig jaar oud.

En dan zijn er nog alle koperblazers waar ik al mee gewerkt heb. Feit is dat deze plaat op een bepaalde manier tot stand is gekomen omdat ik mijn instrumentale techniek opnieuw ben gaan gebruiken om op veel van de tracks frequenties te gebruiken die ik met de traditionele saxofoontechniek niet kon bekomen. Tijdens de lockdown heb ik uren en uren gewerkt om een nieuwe techniek van zero af aan te leren die me toegang geeft tot geluiden en frequenties die ik normaal niet kan bereiken.

Dit album was onmogelijk te maken in een paar dagen, omdat ik niet wist of ik zou slagen. Ik moest de sessies spreiden zodat ik me kon concentreren op bepaalde aspecten van deze techniek. Het principe is dat ik mijn octaaf minimaal deel door 24, tussen 24 en 36, terwijl je normaal gesproken de octaaf door twaalf deelt. Om de partners te laten begrijpen wat ik precies doe, was het beter om bij mensen te zijn die je vertrouwt. Dit is het geval met Amir omdat hij dergelijke dingen kent uit zijn cultuur, de Iraakse muziek; João Barradas met de elektronische accordeon moest een systeem uitvinden om deze melodieën met mij te spelen.

Met Claron McFadden hebben we aan veel aspecten gewerkt: ze heeft een geweldig oor en bij mij moet ze dingen zingen die niet getemperd zijn, en dat doet ze. Miles en Adèle kunnen deze melodieën ook spelen. Je hebt partners nodig die deze composities zowel melodisch als harmonisch kunnen spelen.

Dus heb je een sleutel aan je instrument toegevoegd…

Ja, om een bepaalde frequentie te bekomen, lukte het niet zonder een extra sleutel: het was Xavier Hoffait die de manier vond om de sleutel te maken.

Het was dus even wennen voordat je het met andere muzikanten kon uitwerken...

Ja, dit is de eerste opname waar ik het gebruik. Nu ontwikkel ik het dag en nacht om dit systeem preciezer onder de knie te krijgen. Ik besefte al snel dat ik bij de composities enerzijds de orkestratie moest invullen en anderzijds moest samenwerken met iemand die het geluid aankon. Dus vroeg ik Bert Cools om deel te nemen aan dit experiment, en hij trad op als een soort producer voor het geluid. We herwerkten kleuren, allerlei geluiden voor het album.

Dus, die geschiedenis van trillingen is mijn verhaal; er zit veel samenwerking in en er zijn veel redenen waarom het nodig was om het op die manier uit te werken. Maar om mensen te laten spelen, moesten ze al deze dingen begrijpen; het vereist vertrouwen, tijd, en wat de geluidsbehandeling betreft, is het de samenwerking met Bert die me in staat stelde zo dicht mogelijk aan te sluiten bij wat nodig was.

Veel van je vorige projecten waren geïnspireerd door componisten als Beethoven, Scarlatti, Monteverdi... Hier krijgt men bij het lezen van de liner notes de indruk dat de inspiratie meer uit lectuur dan uit muziek kwam...

Ik denk dat het ontstaan is... (stilte) Ik zeg misschien iets banaals, maar om het album te componeren, en dan vooral met de transformatie van het instrument, moest het gecomponeerd worden tijdens de lockdown periode. Het herzien van de hele techniek van de saxofoon en het maken van de eerste opnames ermee nam veel tijd in beslag. Dat volgde op tien jaar van intense tournees, tien of elf maanden per jaar, over de hele planeet. Het is een wervelwind die nooit ophoudt. En met deze lockdown kon ik vijfduizend uur intensief werken om het te verwezenlijken.

Maar zeg nu zelf, wat restte ons anders dan componeren tijdens die periode? Voor mij was het lezen, voor anderen misschien tv-series... Er zijn veel dingen die me gevoed hebben. Toni Morrisson was altijd al een inspiratiebron voor mij. Veel mensen hebben dit ongetwijfeld ook meegemaakt, die momenten waarop je een bijzondere aandacht hebt voor bepaalde zaken: soms is een of andere zinsnede al voldoende... Delphine Horvilleur, alles wat te maken heeft met de dood, het vatten van de wereld... Deze vrouw is buitengewoon, ze is een rabbi die zulke sterke woorden zegt dat ze de rest van de gedachten begeleiden op het moment van componeren.

De periode van lockdown was een zeer mysterieuze periode, iedereen ervoer hetzelfde, maar iedereen op een andere manier. Ik heb de indruk dat de vibratie van de planeet is veranderd, het is als een tiener waarvan de trilling evolueert, als een baby, als een volwassene, als een oude persoon die door verschillende trillingsstadia gaat. Op dezelfde manier denk ik dat de planeet van trilling is veranderd. Ik weet niet van waar naar waar, van wat naar wat, maar ik denk dat de planeet, als een ander levend wezen, in een andere staat is aangekomen. Natuurlijk ondervindt iedereen die erop woont dit. Om de vibraties van muziek uit te drukken, moeten we andere vibraties invoeren. Het leven bestaat uit cycli, we praten over decennia die gekenmerkt worden door festivals, door muziekgenres...: we zijn de jaren 2020 begonnen met de pandemie die, denk ik, gekenmerkt zal worden door verschillende vibraties.

De titel van het album « Quality of Joy », drukt ook iets nieuws uit in je muziek...

Ja, 'vreugde' kan op verschillende manieren geïnterpreteerd worden, het is een andere manier van vibreren, het zijn allemaal frequenties van vreugde: we kunnen een extreme vreugde hebben, een conventionele vreugde tussen vrienden, door een zin die ons raakt in een boek, omdat we geraakt worden door iemands daad van medeleven, kwaliteiten van vreugde die minder expressief zijn... Stéphane en Michel vonden deze titel leuk. Er is een liedje waarmee het album begint. Ik vraag me af of mensen zullen denken dat het gewoon een vrolijk album is.

Ik heb de indruk dat er meer lichtheid in dit album zit, meer zachtheid ook...

Ik hoop het, ja, er is ook de kracht van zachtheid...  Hoe ziet u dit album? Het is een buitenbeentje in onze geschiedenis.

Allereerst is er een andere orkestratie. Je hebt met grote groepen gespeeld, maar over bepaalde thema's, muzikale culturen, Afrika, India, de Balkan, Opus 111... Hier vind ik een meer persoonlijk thema. Je vertolkt verschillende kleuren, uitdrukkingen en emoties op dit album...

Ik denk dat het de nagel op de kop is wat je zegt, zo voel ik het ook: in de muzikale homogeniteit zitten die emotionele uitingen vermenigvuldigd. Het is een lange geschiedenis, 24 albums, alleen met Aka Moon!

Zijn er geen momenten waarop je dat een beetje lang vindt ? 

Neen, want we zitten in een muzikaal werk dat altijd progressie maakt. Iedereen moet de tijd nemen om het te benaderen. Van het trio tot de Indische ervaringen, de Balkan..., om tot de bodem te gaan, is er tijd nodig: er is de kennis, het feest, het voedsel in al deze periodes.

Nu, ik denk dat we verschillende muzikale keerpunten hebben gehad: er zijn periodes geweest waarin we niet dezelfde muzikale taal gebruikten, de taal is verschillende keren heroverwogen, hetzij harmonisch, hetzij ritmisch, en elke keer moeten we ons die nieuwe taal opnieuw eigen maken, en meestal moesten we die uitvinden: een vocabulaire, de grammatica, de vervoeging, het heeft alleen zin als we dingen moeten uitdrukken. Er is de fles en de inhoud van de fles en dat alles heeft alleen zin als het je helpt om een nieuwe woordenschat aan te leren.

Het was een zeer uitdagend leerproces: ik bereidde deze sessies voor zoals ik nog nooit had gedaan, het proces duurde negen maanden, denk ik, voor 57 minuten muziek. Ik legde iets uit aan Michel en Stéphane, dan deden zij een ander voorstel, we draaiden de dingen om, er gebeurde iets, ik herschreef de compositie... Het was belangrijk dat het niet esoterisch of experimenteel werd, maar tegelijkertijd is wat op het album staat experimenteel.

De muziek van Aka Moon is altijd veeleisend geweest, maar hier is er misschien meer emotie...

Na de lockdown kon je moeilijk muziek maken alsof er niets gebeurd was.

Binnenkort gaan jullie samen met het Brussels Jazz Orchestra jullie dertigjarig bestaan vieren...

Ja, we hebben drie dagen gerepeteerd met de ritmesecties, als dubbelkwartet: Frank (Vaganée), Nathalie (Loriers), Bart (De Nolf), Toni (Vitacolonna) en wij met João Barradas om vertrouwd te raken. Het project is interessant, het is een initiatief van het BJO.  Ze vroegen vijf of zes arrangeurs uit verschillende landen, we kozen composities van Aka Moon die het orkest speelt en we zijn een beetje als gasten in het verhaal: soms zijn we met z'n drieën, soms is Michel er, soms Stéphane alleen, soms ik, en Frank vroeg me om een nieuw stuk te schrijven. Het is erg interessant omdat het fascinerend is: het is een beetje een "klassieke Aka Moon zaak" !

We moesten werken met de twee ritmesecties om ons voor te bereiden op de concerten die we gaan geven. Het was heel leuk om deel uit te maken van dit project: BJO is meer mainstream en wij zijn de piraten ! Ik ben erg blij met deze samenwerking. Ik kijk ernaar uit om met de hele band te werken.

Tekst © Jean-Pierre Goffin (vrije vertaling: Jos Demol)  -  foto’s © Alexander Popelier
Een samenwerking JazzMania / Jazz’halo

« Quality of Joy » verscheen bij Outhere Instinct Collection

KOOP HIER

CONCERTEN:

Aka Moon stelt op 03.02.2023 « Opus 11 » voor in het Centre Culturel van Huy

Het Brussels Jazz Orchestra en Aka Moon blazen hun dertig kaarsjes uit:

BOZAR Brussel op 16.02.2023
PBA Charleroi op 17.02.2023
de Bijloke Gent op 19.02.2023