Ran Blake, de loner met het grote hart

© Red Piano Records

Ran Blake is eenzaam. Ran Blake is het liefste eenzaam. Laat de drieëntachtigjarige pianist alleen met zijn muziek, zijn boeken en zijn dvd’s, en hij is naar eigen zeggen op zijn gelukkigst. Al placht Blake het menselijk contact graag zo veel mogelijk achterwege te laten, toch is hij volgens degenen die het desondanks gelukt is dichtbij te komen, zeer met mensen begaan.

Die tegenspraak hoor je ook terug in Blakes muziek. Het is muziek van iemand die zich van meet af aan overal buiten plaatst, en in dat opzicht wijkt ze af van vrijwel alles dat je kent. Dat valt des te meer op omdat Blake graag en vooral standards speelt, evergreens uit het Great American Songbook, stuk voor stuk composities die ontelbare keren zijn vertolkt, maar nooit zoals Blake dat doet met weerbarstige en volkomen eigenzinnige variaties op de melodische en harmonische lijnen. Daar hoor je de loner terug, de man die het op zijn eigen wijze aanpakt. Maar daar hoor je ook de andere kant: een diep doorvoelde passie. Ook al is niet meteen duidelijk op wie die liefde gericht is – op een mens of misschien louter op de muziek zelf – het staat buiten kijf dat je liefde hoort.

Echt anders zijn, is meestal geen keuze, maar iets dat je overkomt. Toen Blake als musicus naar buiten kwam, paste hij nergens tussen. Zijn muziek was gevoed door de soundtracks van de talloze, vaak duistere films die hij had bekeken, maar evenzeer door het werk van Béla Bartók en de gospelliederen uit de kerk. Blake meende zelf dat hij jazz speelde, maar menigeen dacht daarover heel anders. Gelukkig was daar Günther Schuller, de componist en musicoloog die aan de basis stond van de zogeheten Third Stream stijl waarin jazz en klassiek samenkwamen. Hoewel zeker niet iedereen liefhebber van dat genre was – componist/criticus Elmer Schönberger deed die muziek bijvoorbeeld eerder eens met overtuigende argumenten af als ‘slappe thee’- had Blake een plek gevonden waar hij thuis was.

Jeanne Lee, Toronto 1995 © Susan O'Connor  www.jazzword.com

Diezelfde Schuller schreef de wervende woorden op de hoes van ‘The Newest Sound Around’ een magnifieke plaat uit 1962 van Blake en de even eigengereide zangeres Jeanne Lee (1939-2000). Zo’n plaat waar je nooit genoeg van krijgt omdat nooit helemaal te begrijpen valt wat erop gebeurt. De composities worden volkomen anders ingekleurd, op een intelligente en dwarse manier, het zou abstract kunnen zijn, maar dat is het niet, ergens onder, nee, in het denken, schuilt de emotie en wanneer die de luisteraar bereikt, raakt ze hem diep.

Onlangs zijn er nieuwe, verloren gewaande, opnamen van dit duo op dubbel-cd uitgebracht ‘The Newest Sound Around You Never Heard.’ Ook dat is een plaat die je volkomen door elkaar schudt. Dat komt door Lee’s unieke stem die net als Blakes spel op hetzelfde moment warm en analytisch klinkt. Dat komt door Blakes onnavolgbare manier van begeleiden, of, nou ja, begeleiden is het in wezen niet, eerder nog het tegendeel. Met zijn dissonanten en zijn vaak onnavolgbare harmonische wendingen lijkt het soms of Blake de zangeres die hij moet bijstaan in de kou zet. Haar overlevert aan haar lot. Bij momenten klinkt ze verdwaald, maar steeds blijkt kort daarna dat Blake haar via een omweg leidt naar een nog mooiere plaats.

Dat doet de hoogbejaarde Blake nog altijd. Bijvoorbeeld op de recente plaat ‘Streaming’ met zangeres Christine Correa. Bij Correa is de emotionele lading groter en minder verkapt. De grote Abbey Lincoln klinkt als voorbeeld door, diezelfde combinatie van woede en wanhoop, van doortastendheid en in de wereld verloren zijn. Maar ook Correa heeft een grote eigenheid en in samenspraak met Blake ontstaat zo een geluid dat je zelden tot nooit eerder hoorde. Luister maar naar hun versie van Billie Holidays ‘Don’t Explain.’ Duizenden keren gespeeld, maar niet, nee, nog nooit zo.

Informatie cd's:

Ran Blake/Christine Correa – Streaming (Red Piano Records)
Ran Blake/Jeanne Lee – The Newest Sound You Never Heard, European Recordings 1966/1967 (A-side Records)

beide cd’s zijn te koop via https://ranblake.com/store/cdsrecords/

Tekst © Mischa Andriessen